Referendum ja, EU-verdrag nee - op linkse basis

Wordt het nieuwe EU-verdrag waarmee de Europese leiders het via referenda in Frankrijk en Nederland verslagen EU-grondwet hopen te vervangen, aan de bevolking voorgelegd in een nieuw referendum? Krijgen we opnieuw de gelegenheid om tegen de opgelapte versie van dit neoliberale document nee te zeggen?

Balkenende antidemocraat...

De Raad van State, hoogste adviesorgaan van de regering, vindt het niet nodig, zo werd op 13 september bekend. De regering besloot daarop om zelf geen referendum te organiseren. Bovendien hebben bewindslieden van PvdA binnen het kabinet toegezegd dat de PvdA geen initiatief van oppositiepartijen richting referendum zullen steunen - alsof ministers gaan over het stemgedrag van gekozen parlementsleden. Nog ondemocratischer is de aankondiging van Balkenende dat hij zal weigeren zijn handtekening te zetten onder een wetsvoorstel dat een referendum regelt - ook als zo'n wetsvoorstel door Tweede en Eerste Kamer bij meerderheid wordt aangenomen (De Volkskrant, 24 september).

... en PvdA geen ruggengraat

Anders gezegd: het kabinet stelt zichzelf openlijk boven het beetje democratie dat Nederland kent. En vandaag besloot de de PvdA-fractie in meerderheid dat ze niet op een referendum aandringt. Nog in juni had diezelfde fractie gezegd dat ze een referendum wilde. "Er is nu geen enkele reden om géén referendu te houden", zei fractievoorzitter Jacques Tichelaar destijds (NRC, 26 juni). Drie maanden maanden later is die er opeens wel?

Zowel het besluit van het kabinet om geen referendum te houden, als de lafhartige capitulatie van de PvdA-fractie, verdienen een harde afstraffing. Links hoort voor een referendum over het verdrag op te komen, en als we dat referendum hebben weten af te dwingen, dan hoort links het nieuwe EU-verdrag naar dezelfde papierversnipperaar te verwijzen als we dat met de EU-grondwet hebben gedaan. Een referenduum is een democratische noodzaak, en onze anti-neoliberale inzet vergt in dat referendum een overtuigend nee.

Ik weet dat ik in een eerder artikel een veel voorzichtiger houding tot uiting bracht. Steun voor het verdrag wees ik, net als nu, volledig af. maar of een nee-campagne zo'n goed idee was, betwijfelde ik destijds. Ik schreef: "Links heeft in dit alles een heldere lijn nodig - en ik ben er nog niet zeker van tot welk precieze standpunt die heldere lijn moet leiden, tot een nee of tot een boycot of tot een blanco-stem. Voor stemmen betekent het EU-neoliberale project, met de bijbehorende imperiale en militaristische ambities, steunen, en dat is sowieso geen optie. Maar het linkse aanhangsel vormen van een soort van nee-campagne waarin Jan Marijnissen en Geert Wilders tegen elkaar gaan opbieden in een wedstrijd wie de Nederlandse identiteit en soevereiniteit het hoogst weet te houden, is dat evenmin." Diverse reacties op het toenmalige standpunt vragen, juist nu, alsnog om een reactie.

Pele heeft gelijk als hij zegt dat het raar is om wèl een referendum te eisen, en het dan bijvoorbeeld te gaan boycotten als het er eenmaal is. Mijn artikel ging er teveel van uit dat zo'n referendum er sowieso wel zou komen, zodat we dáár niet eerst campagne voor zouden hoeven te voeren. De blokkade die het kabinet opgeworpen heeft, en de sabotage van een referendum door de PvdA-top, betekenen dat we een referendum inderdaad eerst moeten afdwingen. En ja, dat dient links dan te doen om vervolgens een helder nee te laten horen. dat is inderdaad wel zo consistent.

De reactie op mijn stuk van Jelle Schuurman was hartverwarmend. "Alleen RooieRavotr en ik zouden heel Arnhem en tilburg vol kunnen hangen met posters tegen het EU-verdrag", zo schreef hij onder meer. Dit is het soort elan dat links nodig heeft, en dat te vaak ontbreekt. Neem jij de posters mee, Jelle? dan maak ik de lijm klaar. En dan nemen we Nijmegen, Oss en Den Bosch als tussenliggende steden ook even mee, toch? Op zijn weblog schreef hij over de hele verdrags- en referendumtoestand trouwens een pittig stuk.

Willem Bos schreef: "Raar hoor dat je als linkse activist twijfelt aan wat je houding zou moeten zijn ten opzichte van het nieuwe verdrag en van een referendum." Vervolgens wijst hij, terecht, op het neoliberale karakter van het referendum en roept hij op tot een linkse campagne voor een referendum en voor systematische uitleg waarom "dit Eurpopa een ondemocratisch en neoliberaal Europa is."

Campagne tegen EU-document, toen en nu

Met die keus ben ik het uiteindelijk eens. Mijn probleem ligt in de door Bos uitgesproken verbazing dat een linkse activist aan zijn houding rond verdrag en referendum twijfelt. Ik zou hem het favoriete motto van Karl Marx voor willen houden: "Aan alles moet getwijfeld worden". mij lijkt het, juist ook voor linkse activisten, een goede zaak om élk standpunt, hoe vanzelfsprekend ook, af en toe eens kritisch tegen het licht te houden. Op de automatische piloot komen we niet ver.

Zo'n heroverweging is in dit specifieke geval naar mijn idee des te meer nodig omdat de politieke situatie vergeleken bij het grondwetsreferendum sterk veranderd is. Dat dienen we mee te wegen bij onze stellingname op dit thema.

Enkele verschillen springen in het oog. In de zomer van 2005 hadden we een openlijk neoliberaal kabinet, zonder deelname van zelfs maar het meest softe links , dat van de PvdA. Het jaar ervoor hadden de grote vakbondsprotesten de regering stevig in het defensief gebracht. Een brede maatschappelijke meerderheid, met als spil de georganiseerde arbeidersbeweging, vakbonden en linkse partijen, keerde zich op zijn minst tegen neoliberale excessen.

Deze anti-neoliberale/ anti-Balkenende-stemming keerde zich tegen het neoliberale EU-grondwetsvoorstel. Hoe harder de regering zich voorstander betoonde, hoe meer een door die regering getergde meerderheid die grondwet weg wilde stemmen. Alles wat enigszins gezaghebbend was in Nederland was voor de grondwet? Dan zijn wij er dús tegen. Dat sentiment: een weerzin tegen de oppermacht van markt en winstbejag, verbonden aan een afkeer van de arrogante machthebbers die dachten wel even een grondwetje erdoor te kunnen jassen. Dat was de onderliggende kracht van hetgrootschalige nee in het referendum van één juni 2005.

Dat is nu heel anders. Ja, ook het huidige kabinet is rechts. Maar deelname van de PvdA, plus de concessies die de nieuwe regering op enkele punten aan links heeft moeten doen - afremming van huurstijging, generaal pardon - maken dat het kabinet voor heel veel mensen niet aanvoelt als een rechts kabinet. daardoor is er geen overwegend linkse stemming tegen de regering. Sterker: de hardste oppositie tegen dit kabinet komt niet van SP en GroenLinks, maar van VVD en Wilders. Wie nu op anti-regeringssentimenten wil meesurfen in een nee-campagne, surft mee op rechtse sentimenten niet op de linkse gevoelens die in 2005 de boventoon voerden.

Dreigende wedloop tussen nationalisme en nationalisme

In de geluiden die nu klinken over het nieuwe verdrag merken we hoe gevaarlijk het is als links daar niet buitengewoon kritisch en scherp mee omgaat. Rond de bekendwording van het nieuwe verdrag maakte de SP duidelijk dat er wat die partij betreft een nieuw referendum zou moeten komen, waarin we opnieuw nee zouden moeten stemmen. "Een tweede referendum", zo heette een weblogstuk van Harry van Bommel al op 6 juni.

Bij die keus voor zo'n referendum en nee-stem hadden echter linkse argumenten bepaald niet de overhand. "Nieuw EU-verdrag verzwakt positie lidstaten" stelde de SP op 26 juni. De nationale soevereiniteit moest verdedigd worden tegen de Europese superstaat, zo was de teneur. Maar er is niets progressiefs aan dat standpunt. De lidstaten hebben een markteconomie, bevorderd door neoliberaal beleid. In de EU voegen ze een flink stuk van dat neoliberalisme samen. We zeggen nee tegen dat neoliberalisme - of dat nu via Brussel wordt geregisseerd of via Den Haag, of via een combinatie van beiden.

Maar we nemen het niet op vóór de Nederlandse nationale soevereiniteit tegen het grote enge Brussel. Dat zou een kwalijke tegemoetkoming zijn aan nationalisme. Een nee tegen de EU uit democratische en vooral anti-neoliberale overwegingen is iets anders dan een nee daartegen uit overwegingen van Nederlandse identiteit en soevereiniteit. En juist dat laatste geluid domineert in het SP-verhaal over de EU, veel sterker dan in 2005, en veel minder doorbroken door linksere geluiden dan destijds.

Zo is het misselijkmakend, maar nauwelijks nog verbazingwekkend dat Harry van Bommel met grote instemming het pleidooi van VVD-kopstuk Bolkestein om een referendum te houden toejuicht. "Het spreekt vanzelf dat ik zijn pleidooi steun", schreef hij. Nee, dat spreekt helemaal niet vanzelf. Dat links en rechts soms vanuit tegenovergestelde afwegingen formeel op hetzelfde standpunt belanden is één ding. Dat links de pleidooien van rechts die daartoe leiden, steunt is iets heel anders. Bolkestein is een neoliberale nationalist; links dient tegen deze EU een anti-neoliberaal en internationalistisch geluid in stelling te brengen. De SP-leiding doet dat niet, maar dobbert met de nationalistische wind mee.

Dat is des te kwalijker in een situatie waarin Wilders niet een klein en marginaal deel van het nee-geluid tegen een grondwet vertegenwoordigt, maar een veel grotere impact in het krachtenveld heeft, ook in een eventuele campagne tegen een EU-verdrag. Negen zetels in de kamer, rond de twintig in sommige peilingen. Dat is echt anders dan de situatie in 2005.

Het gevaar dat in een campagne tegen het nieuwe EU-verdrag vooral Wilders en de SP gaan scoren, en dat daarin de SP verregaand meegaat in het bespelen van enge nationalistische sentimenten - dat gevaar lijkt mij aanzienlijk. En in een wedloop tussen verschillende takken van nationalisme dreigt het hele politieke klimaat verder naar rechts, naar Wilders, getrokken te worden.

Dat maakt het perspectief voor een linkse campagne rond verdrag en referendum wel degelijk problematisch. Hoe goed je ook je linkse geluid naar voren brengt, aan de uitslag zelf kun je de impact ervan moeilijk zien. Een linkse nee-stem is in een referendum nu eenmaal niet te onderscheiden van een rechtse nee-stem. Ook in 2005 kon je het nee alleen als linkse overwinning interpreteren als je niet alleen naar de uitslag keek, maar naar de politieke situatie van die tijd, de toon van de campagne, de houding van gevestigde politici en andere maatschappelijke kopstukken enerzijds, en van een meerderheid van arbeiders anderzijds. Het nee van toen was overwegend links, weliswaar met nationalistische bijsmaak. Een nee vandaag de dag dreigt vooral nationalistisch uit de pakken, met daarnaast een links geluid op bescheiden schaal.

Om die schaal en de impact van het linkse geluid te vergroten is scherpte nodig, maar mogen we tegelijk geen afzijdige houding in de referendum- en verdragskwestie innemen. Inderdaad: het verdrag is in essentie een neoliberaal document, net als die afgestemde Grondwet. Inderdaad, het blokkeren van een referendum erover is een antidemocratische daad. Inderdaad, het is nodig daartegen te vechten, en als het referendum er komt gaan we daarin voor een scherp néé. Maar een makkelijk gevecht, op de golven van vaag-linkse sentimenten - nee, dat wordt het zeker niet.

Voor een goede aanzet tot zinnig campagnevoeren op dit thema kun je terecht op de website wijwillenreferendum.nl Daar staat een internetpetitie. Ondertekening ervan van harte aanbevolen. Toen ik zojuist even kijk naar het aantal ondertekenaars stond de teller op 5.582. Dat is nog niet echt genoeg...

Wat moeten we met nieuw EU-verdrag?

Geen grondwet dus, maar een nieuw EU-verdrag. Dat is de uitkomst van de moeizame EU-top, afgelopen dagen in Brussel. Althans, er is een akkoord bereikt over de hoofdlijnen van een verdrag dat er dan eind 2007 moet zijn. Na ratificatie door de EU-statenzou het dan in juni 2009 in werking kunnen komen.

Daarmee proberen Europese leiders het project van Europese eenwording, zo zwaar beschadigd doordat kiezers in Frankrijk in forse meerderheid nee zeiden tegen de EU-grondwet, weer vooruit te helpen. Het is de vraag of dat zomaar lukken gaat.

Wat is er afgesproken? Veel is nog onduidelijk, maar een Europese vlag en volkslied krijgen in ieder geval geen plek in een EU-grondwet. Het Europese parlement vindt dat jammer. Ik vind het niet jammer maar vooral totaal irrelevant. Maar als de EU-kopstukken denken dat ze de goodwill van een meerderheid terug kunnen winnen door vlag en volkslied te schrappen, dan zouden ze zich wel eens kunnen vergissen.

Wat gebeurt er verder, volgens het nog te maken verdrag? Andere stemverhoudingen tussen de staten; iets meer bevoegdheden voor nationale parlementen; de mogelijkheid voor die parlementen om bij beleidsvoornemens een 'oranje kaart' uit te delen indien dat voornemen volgens zo'n parlement raakt aan zaken waar de EU niet over dient te gaan; het recht om punten op de politieke agenda van de EU te krijgen als minstens een miljoen mensen dat via een handtekening kenbaar maken. Dat is wat de berichtgeving tot nu toe domineert.

Maar in de overeengekomen tekst, waar de afspraken over het toekomstige verdrag deel van uitmaken, lezen we ook uitvoerig over meer afstemming rond het migratiebeleid en de bescherming van de buitengrenzen; meer over de stroomlijning van de interne markt, bijvoorbeeld op het terrein van de posterijen; mooie maar nogal vrijblijvende woorden over het klimaat; en een heleboel vrijwel onleesbare proceduretaal.

Balkenende is tevreden. Andere politici zijn intussen al bij voorbaat hun campagne begonnen om het verdrag aangenomen te krijgen en eventuele tegenstemmers bij een mogelijk referendum te waarschuwen. SP-kamerlid is terecht kwaad op staatssecretaris Timmermans van Europese zaken. Die zegt dat het Nederlandse lidmaatschap van de EU wel eens gevaar zou kunnen lopen als mensen in Nederland bij een eventueel referendum opnieuw nee zouden stemmen. "Chantage" , noemde Van Bommel het, en dat is het ook.

Nu het verdrag-in-wording zichtbaar is geworden, doemt echter wel de vraag op: wat voor standpunt dient links in te nemen? In 2005, rond het referendum over de EU-grondwet, lag de zaak als volgt. Die grondwet verankerde de oppermacht van de vrije markt in een bindende tekst; het voegde daar het streven naar versterking van de Europese militaire kracht aan toe, evenals de koppeling van de EU, via de NAVO, aan de buitenlandse politiek van de VS. Neoliberalisme, militarisme en imperialisme doordrenkten de tekst. Dat was voor mij een belangrijke reden om ertegen te zijn.

Maar ook toen al was er onder tegenstemmers een ander geluid te horen: 'wij' het knusse Nederland, raken 'onze' vrijheid kwijt aan dat grote enge Europa. Tegen die 'superstaat' die ons bedreigde, moesten we nee zeggen. Dat was de toonzetting van de SP-campagne tegen de grondwet.
Die 'superstaat' dreigde ook steeds groter te worden, en dat Turkije mogelijk ooit lid zou kunnen worden, bedreigde 'onze' Europese identiteit, omdat daar immers van die enge Moslims woonden. Dat liedje zong vooral Geert Wilders, die dat combineerde met de afkeer van die superstaat-als-zodanig.

Nationalisme, en bij Wilders vooral ook islamofoob racisme, doortrokken de wijdverbreide nee-stemming. Dit was een rechts nee tegen de grondwet, ook al was het dan de SP als linkse partij die van ook dit sentiment de meest prominente woordvoerder was.

Een derde reden voor veel mensen om nee te zeggen was indirecter en lag dieper. Mensen zagen dat vrijwel het complete establishment, van premier Balkenende, coalitiegenoten VVD, D66, via PvdA-leider Bos en FNV-aanvoerder Lodewijk de Waal tot zelfs GroenLinks-kopstuk Femke Halsema, de grondwet omarmden en aanprezen. Hoe harder echter de top van de maatschappij ja riep, hoe sterker de aandrang van steeds meer mensen om een luid en duidelijk nee te zeggen. Door nee te zeggen tegen de grondwet zeiden mensen feitelijk tevens nee tegen de regering, het bezuinigingsbeleid en van al degenen die daar half of helemaal in meegingen. De meerderheid tegen de grondwet was in feite de voorbode van de verkiezingsoverwinning van de SP, maar ook van Wilders, bij verkiezingen in 2006.

Het nee tegen neoliberalisme, militarisme en imperialisme was progressief. Het nee vanuit een anti-gevoel tegen regering en establishment was dat in de kern ook, al werd het niet altijd links verwoord, en ook niet uitsluitend dóór links. Het nee vanuit nationalistische afkeer van 'Brussel' was echter totaal reactionair. In de praktijk echter liepen de drie sentimenten door elkaar heen. Omdat echter vooral de afkeer van regering en beleid zo duidelijk in de nee-stem tot uiting kwam, en omdat het anti-neoliberale gevoel destijds ook door de SP in haar campagne vaak tot uiting werd gebracht, kon je zeggen dat de dynamiek van de nee-stem van juni 2005 toch overwegend progressief was. De overwinning van het nee-kamp was in de strijd tegen het neoliberalisme en de regering een zeer welkome overwinning, zoals ik destijds vrijwel direct al probeerde aan te geven.

Maar hoe zit dat nu? In de tekst gaat het vooral om procedurele zaken en stemverhoudingen. Kleine stapjes in formeel-democratische zin, vooruit, achteruit, heen en weer, staan naast enge passages over politiesamenwerking en grensbewaking. Bevoegdheden schuiven hier en daar wat heen en weer tussen 'Brussel' en landelijke regeringen. Puur afgaand op de tekst zie ik geen reden om vóór te stemmen, maar evenmin om er hard te rennen om een nee-stem te propageren. Misschien is een campagne om een referendum massaal te boycotten dan wel een goed idee?

Maar met de inhoud van het komende verdrag is kous echter niet af. Het verdrag is wellicht niet iets om je erg druk over te maken. Maar het feit dàt er een verdrag ligt doet er wèl toe. Na het nee in Frankrijk en Nederland lag het Europese eenwordingsproject vrijwel stil en heerste er in de hoogste kringen van de EU een sfeer van crisis en ontreddering. Met het verdrag, en het vertoon van eenheid erom heen, laten Europese leiders zien dat hun EU-project langzaamaan die crisis achter zich heeft, dat de zaak weer enigszins op de rails staat.

Die zaak die op de rails staat blijft een zaak waarin de belangen van Europa's grote ondernemers centraal staat, het blijft een neoliberaal Europa dat verder wordt opgetuigd en aangekleed. Voor links zou dàt alleen al een reden kunnen zijn om nee tegen dit verdrag te zeggen. Het is in het belang van arbeiders en andere onderdrukten dat de crisis, verdeelheid en ontregeling aan de top voortduurt. Dat verwart en verzwakt immers onze tegenstanders op Europees, maar ook op nationaal niveau.

Maar een campagne die om dit type van redenen een nee tegen het verdrag gaat uitdragen, zal een glashelder links geluid naar voren moeten brengen. Juist nu in de verdragstekst er weinig openlijke neoliberale narigheid staat en veel procedurele stemverhoudingspraat, is de ruimte voor rechtse geluiden tegen de 'superstaat Europa' erg groot. Daarmee dreigt een nieuwe nee-campagne een hoofdzakelijk rechtse campagne te worden.

De eerste geluiden die tegen het nieuwe verdrag te horen zijn, stemmen wat dit betreft bepaald niet hoopgevend. Hier hebben we Wilders: "Dit is een verschrikkelijk slechte uitkomst." Hij zegt ook: "De rode kaart is er niet gekomen, waardoor we als nationaal parlement niet de mogelijkheid krijgen om nee te zeggen om ons welgevallige vo0rstellen te vetoën. En mevrouw Merkel concludeerde al dat nieuwe landen aan de deur van de EU mogen kloppen." Vertaling: Nederlands onafhankelijkheid is bedreigd, en Turkije wordt niet bij voorbaat de deur gewezen. Nationalisme en xenofobie, kortom.

Van Wilders verwachten we niet anders. Maar hier is een verklaring van de SP: "Nieuw verdrag verzwakt positie lidstaten", luidt de kop. We lezen: "Volgens SP-Kamerlid Harry van Bommel was de symboliek uit het Grondwettelijk verdrag van ondergeschikt belang. 'Veel belangrijker is de positie van lidstaten ten opzichte van de Europese Unie en de mate waarin ongewenste voorstellen worden tegengehouden. het vetorecht is daarbij het sterkste wapen en dat wordt nu op het gebied van asiel, justitie, klimaat en energie zomaar opgegeven. De positie van nationale parlementen wordt met een oranje in plaats van een rode kaart onvoldoende versterkt'". Pluspunten - geen grondwettelijke status, gene minister van Buitenlandse Zaken voor de EU - compenseren dat niet. En het feit dat de Europese Commissie een vaste voorzitter krijgt baart Van Bommel zorgen; die zal "zijn functie willen aankleden en macht naar zich toe willen trekken. Dat is volstrekt ongewenst" , aldus Van Bommel.

Met dat laatste ben ik het eens: een permanent hoofd van de EU die niet via verkiezingen door de bevolking wordt aangewezen is een anti-democratische ontwikkeling. Maar verder ademt de reactie van Van Bommel en de SP de kwalijke geest van ons fijne democratische Nederland tegen het boze oppermachtige Europa. Op het gebied van nationale versus Europese bevoegdheden denkt de SP nationalistisch, langs dezelfde kwalijke lijnen als Wilders.

Links heeft in dit alles een heldere lijn nodig - en ik ben er nog niet zeker van tot welk precieze standpunt die heldere lijn moet leiden, tot een nee of tot een boycot of tot een blanco-stem. Voor stemmen betekent het EU-neoliberale project, met de bijbehorende imperiale en militaristische ambities, steunen, en dat is sowieso geen optie. Maar het linkse aanhangsel vormen van een soort van nee-campagne waarin Jan Marijnissen en Geert Wilders tegen elkaar op gaan bieden in een wedstrijd wie de Nederlandse identiteit en soevereiniteit het hoogst weet te houden, is dat evenmin.

Her en der wat zaken

Nieuw referendum gevraagd
1 juni 2005 was een prachtige dag. Toen stemden we in forse meerderheid de EU-grondwet de prullenbak in. Dat verdiende die grondwet ruimschoots; het was een document waarin het vrijemarkt-beginsel als het ware in de statuten van Europa werd vastgelegd, waarin militarisme en het bondgenootschap met de Verenigde Staten werd beklonken, om maar eens iets te noemen.

Maar nu willen de Euro-leiders het opnieuw proberen. En daar mogen ze niet mee weg te komen zonder dat ze ons als kiezers weer ontmoeten. Dat vindt het Samenwerkingsverband Een Ander Europa. In dat initiatief werken onder meer samen het Comite Grondwet Nee, de andersglobalistische groepering ATTAC en de het collectief Eurodusnie.

Het samenwerkingsverband schrijft (niet schrikken van het Euro-house-deuntje trouwens): "Nu werken de lidstaten van de Europese Unie aan een 'oplossing' voor het Nederlandse en Franse NEE tegen de Europese grondwet. Wat daar uit zal komen is nog onzeker, maar waarschijnlijk wordt het een nieuw EU-verdrag." En op deze woorden volgt een oproep om de volgende eis te ondersteunen: "Wij verzoeken de Tweede Kamer over dit nieuwe verdrag opnieuw een referendum te organiseren, zodat wij als kiezers ons erover uit kunnen spreken. Wij willen referendum." Ik ben het daarmee eens. Tekenen doe je op de website .

Mooi weblog
Jelle Schuurman heeft onlangs een mooi nieuw weblog het leven doen zien. Daarom geeft hij, in vastberaden en heldere woorden, zijn ervaringen en meningen, vooral over de strijd tegen fascisme waar hij ook zelf bij betrokken is. Zo verhaalt hij levendig van een demonstratie in Doetinchem op 21 maart, Internationale Dag tegen Racisme. Een bezoekje meer dan waard, en het ziet er mooi uit ook. Je vindt het op www.jelleschuurman.nl

Mooie website

Max van Lingen heeft al veel langer een website die ik onlangs echter pas voor het eerst ontdekte. Het is een sobere, maar juist daardoor juist wel prettig ogende, website. je vindt er een handvol gedichten van zijn hand, en een handvol beknopte. helder geschreven artikelen. Het meest recente stuk gaat over de oorlog die de VS tegen Iran dreigt te beginnen. Kern van zijn conclusie: "Islamitisch of niet, elk land dat zich tegen het imperialisme verzet, verdient steun. In dit geval kan het echter alleen om zeer kritische steun gaan." De website is te vinden op www.marxisme.tk .

Nogmaals Lucebert
Onlangs berichtte ik op over mijn bezoek aan de Lucebert-tentoonstelling die in het gemeentemuseum Schiedam wordt gehouden. Mijn artikel daarover in De Socialist is inmiddels verschenen, maar staat nog niet online. Natuurlijk kun je sowieso beter de papieren versie van De Socialist aanschaffen. Niet alleen leest papieren tekst makkelijker voor de meeste mensen, niet alleen krijg je er dan ook mooie plaatjes bij (zonder dat je moet hannesen met dat vervelende PDF...), niet alleen kun je de krant dan ook lezen als je eens niet achter een PC zit - je steunt er De Socialist, en de organisatie die het maakt, ook mee. Het gerucht gaat dat die steun zeer welkom is, en ik zou als lid van die organisatie wel de allerlaatste zijn om dat gerucht tegen te willen spreken...