Samen met stakende scholieren op Museumplein

Daar stond ik dan, met mijn 46 jaartjes en mijn grijze haar (petje op hoor, dan valt het minder op) tussen de scholieren op dat Museumplein. Daar liep ik dan, terug naar het station in een door kleinere straten zigzaggende stoet van honderden jongeren, waaronder een flinke groep met als leus: ‘Amsterdam. Hooligans!’ Het was een eigenaardige, maar mooie ervaring. Hoe kwam dat allemaal zo?

Lezers van dit weblog zal het niet ontgaan zijn dat ik aan de kant van de scholieren sta in hun strijd tegen de 1040-urennorm, dat ik enthousiast ben over de scholierenopstand die nu al enkele weken woedt, en furieus over de manier waarop autoriteiten daarop reageren – een crescendo van repressie, van politiehonden in Sittard, via politieknuppels in Middelburg naar dat absurdistische tafereel van dat waterkanon tegen pubers op het Museumplein. Dat iemand die zoiets bedenkt zich niet kapotschaamt, dat een staatssecretaris of minister het best vindt dat haar of zijn beleid met zulke weerzinwekkende middelen overeind gehouden moet worden tegenover protest, blijft ondanks de banale voorspelbaarheid (achteraf) ervan toch schokkend.

Dat een socialist zij aan zij staat met mensen die opkomen voor goede voorzieningen – in dit geval onderwijs, dat zo iemand opkomt tegen de onderdrukking van ene groep die voor haar rechten begint op te komen – dat was al een basisreden voor me om te gaan. Daardoorheen speelde vooral ook die woede: als jonge mensen zó behandeld worden door een ‘orde’ die voortdurend kakelt over respect maar voornamelijk belediging en minachtend geweld voor de jeugd in beweging heeft, dan horen ook oudere mensen daartussen te staan, om desnoods dat lot maar te delen, en diezelfde klappen en waterstralen te riskeren die de staat voor veertienjarigen in petto had en heeft. Na enige aarzeling en afweging over mijn dagbesteding besloot ik afgelopen nacht: erheen!

Zo gezegd, zo gedaan. Tijdig op (voor mijn doen), en kwart over negen zat ik in de trein. In den Bosch overstappen, en op het station zag ik al handjesvol scholieren. In de tweede klas van de trein vanaf Den Bosch was de helft van de reiziger scholier, zo aan de leeftijd te oordelen. In groepjes, en vol van vrolijkheid. Doordeweekse dag, scholieren in de trein – dat zag er uit als stakers op pad.

Ik belandde in coupés waar een zestal scholieren uit Gemert de grootste lol hadden, via hun mobieltjes contact met mensen van school onderhielden en duidelijk uitkeken naar hun bezoek aan de grote stad. Ik moest erg lachen toen ze elkaar vertelden hoe daarginds hekken voor het gemeentehuis waren gezet, kennelijk tegen actievoerders: al;sof je da niet voor het gemeentehuis kon protesteren, alsof een hek eieren tegen houdt, haha. En toen ik zei dat ik dezelfde reisbestemming had als zij, legde één van hen nog eens haarfijn uit wat er zo verfoeilijk was, waarom ze gingen protesteren.

Amsterdam: trein uit. Lopend, op weg naar het Museumplein, via Damrak, Rokin en verder. Eén lange optocht van groepen scholieren, soms even wat joelend, af en toe een afsplitsing van mensen die even naar de McDonald gingen - je bent een dagje uit, ja toch? – maar voornamelijk opgewekt op pad. De schooljeugd van Nederland was aan de wandel gegaan, zo voelde het. De scholjeugd had en heeft daarin groot gelijk, maar had er vooral ook zín in.

Alles wat actievoeren soms enigszins tot een uitgesleten ritueel, het afdraaien van een verplicht nummer, maakt ontbrak op dat moment. Deze stakers waren nieuw, onbevangen en opgewekt. Alle gangbare actieclichés ontbraken vrijwel – behalve de in groten getale aanwezige politie. Al op de Dam zag ik politiebusjes, waaronder één met de tekst 'hondenbegeleiders' erop. Volgens mij hebben de geüniformeerde begeleiders van de harige viervoeters zelf behoefte aan begeleiding naar echt, maatschappelijk verantwoord, werk.

Op het Museumplein aangekomen zag ik dat het al aardig druk aan het worden was. Ik had met kameraden afgesproken om kranten te proberen te verkopen aan mede-actievoerders, één van de dingen die een georganiseerde socialist daar kan doen is het verkopen van een links tijdschrift, in ons geval De Socialist. Het steunen van het protest, tegelijk laten zien hoe opkomen voor je rechten deel kan zijn van een strijd voor een betere wereld, en proberen met mensen aan de praat te raken daarover – dat is het idee achter die aanpak. Jongere kameraden van me slaagden daar in, ik kwam niet verder dan opgewekt rondlopen met die krant. Zestienjarigen die in opstand zijn, kopen iets minder gauw zo’n krant van een veertiger dan van een student van pakweg negentien die nog zou kunnen doorgaan voor scholier. En sowieso ben ik niet de meest extraverte persoon die er bestaat, wat bij het verkopen van een krant toch lastig is. Het mocht de pret niet drukken.

Ik heb intussen ook gewoon rondgekeken, de sfeer op me laten inwerken van het hele gebeuren. Veel actievoerders, berichtgeving had het achteraf over 15.000 mensen, en dat lijkt me reëel. Vooral veel jonge mensen, uiteraard – er zaten kinderen van 12 of 13 tussen – wit en zwart, en ook echt groepjes die op dat punt gemengd zijn. Maar ik was blij dat er hier en daar ook ouderen waren, leeftijdsgenoten en dergelijke. Die deelname van mensen die zelf niet tot de schoolgaande jeugd behoren, is belangrijk om te voorkomen dat de opkomende jongerenrevolte waar deze demonstratie deel van uitmaakt, in een isolement komt of blijft. Juist dat isolement maakt het immers makkelijker voor het Gezag om te proberen het scholierenprotest met neerbuigende taal en grof geweld kapot te meppen.

Intussen ging aan de ene kant de manifestatie – met Giel Beelen, muziek en politici die de stakers toespraken – zijn gang. Veel scholieren liepen rond, af en toe stak iemand wat vuurwerk, waar ik dan van schrik maar dat hoort er bij. Maar er was érg veel politie – om het Museumplein, maar ook er op, tussen de actievoerders. Veel van hen hadden hun uniform aan, maar er waren ook politiemannen in burger, zogeheten stillen. Signalement: nors, verveeld kijkende, fors gebouwde mannen van in de dertig, foute gymschoenen aan, voortdurend strak voor zich uit aan het kijkend, in de imponeerhouding. Je haalt ze er zo uit als je het door hebt. Een kille verachting is wat hun werk wat mij betreft verdient, maar het heeft ook iets zielig-lachwekkends.

Agenten waren voortdurend jongeren aan het opfokken. Het afsteken van vuurwerk – in de massa, ik heb het niet over het bekogelen van wie of wat dan ook – was kennelijk al aanleiding om mensen eruit te pikken en hardhandig te arresteren. Zelf zag ik daar weinig van, kameraden die wat langer zijn dan ik, en verder konden kijken, wezen me erop. Berichtgeving achteraf spreekt van maar liefst zestig arrestaties, kennelijk voral vanwege dit soort 'wandaden'.

Steeds zag ik dat er, rond vuurwerk en kennelijk arrestatie, dan meteen heisa ontstond, Het ene moment renden mensen op de plaats des onheils af, even later holden vooral de wat jongere kinderen gillend hard weg. Eerst leek dat echt een soort paniek – en daarvoor was geen reden, de politie was niet aan het chargeren of zo, de ME was elders of zat misschien in hun busjes. Een beetje kalmerend gebaren en dergelijke was dan mijn reactie. Snel werd duidelijk dat dit vuurwerk afsteken, maar ook het gillend wegrennen, precies de kick zelf was voor veel mensen.

Zo golfde dat heen en weer, achter op het plein en aan de randen. Je kon groepjes horen roepen: 'hooligans!' Het was duidelijk dat er een ongerichte behoefte was om iets te doen, wat dan ook. Veel mensen waren niet gekomen om als kijkers en luisteraars van de Giel Beelen-show te figureren. Veel mensen wilden actie. Het Landelijk Aktie Komitee Scholieren LAKS gaf die mogelijkheid niet, maar was vooral bezig met zijj aan zij met de politie de rust te bewaren. Dus zochten scholieren zelf hun actiemomenten en – methoden. Nogal ongeregeld, maar dat krijg je dan. En de provocaties van de politie – alleen al die massale zichtbare aanwezigheid was al provocerend – werkten chaos in de hand. Maar echt rellen werden het niet.

Opeens bewoog zich een groep vooraan het terrein. Dat was geen rennen meer, dat was doelbewust aan de wandel gaan. Een paar kameraden en ik mee: een soort van demonstratie, van ettelijke honderden mensen, min of meer kriskras, maar wel steeds meer cihting centrum en CS. Een flink deel van hen riep 'Amsterdam hooligans!' en 'Joden, Joden'. Ajax-supporters, blijkbaar. Gemiddelde leeftijd: vijftien of zestien jaar. Misschien hun favoriete leus, en één die mij onder die omstandigheden geheel en al terecht leek: 'Politie, politie, hoeren van justitie!' Daar is maar één ding aan mis: het is belediging van mensen die werken in de prostitutie. Nooit heb ik gehoord van hoeren (m/v) die waterkanonnen in zetten tegen kinderen, of mensen wegens het gooien van wat vuurwerk hardhandig in arrestantenbusjes duwen. Maar de weerzin tegen de politie die uit de leus preekt, deel ik na de afgelopen weken meer dan ook, en ik heb die leus, wat onwennig weliswaar, dan ook lekker mee geschreeuwd.

Achter en naast ons overal politiewagens. We passeerden een geposteerd waterkanon, dat dit keer rustig bleef. Voor een AH stonden agenten met wapenstok geposteerd, en ook bij zijstraatjes her en der was dit het geval. Maar er gebeurde in deze optocht verder niets echt akeligs, we kwamen gewoon bij het station aan, alwaar ik de trein zuid- en huiswaarts nam. Het zat er op – voor deze dag.

Een tekst-, foto- en videoverslag vind je op het weblog van de Internationale Socialisten. Goed werk Pepijn en John! De Socialistische Partij heeft een mooie fotoreportage online gezet. Binnenkort schrijf ik zelf nog wel meer over het grootse scholierenprotest van november - en december? - 2007.

1040-urennorm wankelt - scholieren staken opnieuw

"Protesten tegen de 1040 uren-norm in het voortgezet onderwijs hebben enig effect gehad", zo opent nieuws.nl. haar bericht over afspraken die staatssecretaris Van Beijsterveldt en de VO-raad (waarin het middelbaar onderwijs zich heeft gebundeld) hebben gemaakt over versoepeling van die 1040-urennorm. Nog maar een paar dage geleden hield de staatssecretaris vol: "de norm van 1040 uur staat wat mij betreft." Duidelijk is dat die norm niet erg stevig staat. De 1040 uren wankelen, door de heftige protesten van scholieren afgelopen weken, en door het vooruitzicht van scholierenstakingen vandaag en een landelijke demonstratie als het kamerdebat komende woensdag te weinig oplevert.

De versoepelingen zijn welkom, net als het opeens losgekomen geld voor extra docenten om slecht opgevulde uren beter in te vullen. Maar het betreft hier een mildere toepassing van de norm – niet het terugbrengen van de 1040 tot de door het LAKS geëiste 960 uren. De acties van scholieren hebben resulaat gehad – meer acties van scholieren, gebundeld en volhardend doorgezet kunnen dee hele 1040-urennorm totaal torpederen.

Natuurlijk hoopt de regering dat het zover niet komt, en dat de versoepeling scholieeren voldoende tegemoetkomt dat zij van verdere acties afzien. Het LAKS draagt aan die door de regering gehoopte, maar voor de scholierenstrijd funeste, rust bij door te zeggen dat scholieren vandaag niet moeten staken, maar het Kamerdebat beter af kunnen wachten. Dit ondermijnt de acties – en verzwakt daarmee de druk om de 1040-uren norm helemaal te verslaan.

Gaan de staatssecretaris, in de kaart gespeeld door LAKS, wegkomen met minder dan die afschaffing? Gaat de vaart uit de acties? Het wordt ijselijk spannend, maar inmiddels komen de eerste br=erichten binnen dat schoolieren wèl in actie komen. Nu.nl: "Op het Museumplein in Amsterdam hebben zich enkele honderden scholieren verzameld om actie te voeren tegen de 1040-urennorm.(…) Ook op hjet Stadhuisplein in Eindhoven hebben zich tientallen scholieren verzameld."

Het Brabants Dagblad meldt – je zou haast denken: ter ontmoediging – "Op de locatie Schepenhoek van het Udens College zijn vanochtend slechts teinig leerlingen in staking gegaan." Leerlingen zeiden dat een dioocent de actie als ‘zinloos had ontraden; maar één van hen had zich "met een sjaal aal een boom vastgeketend". Een bescheiden begin. Maar verderop: “In Veghel zijn vanmorgen honderden leerlingen van het Zwijsen College de straat op gegaan, waarna ze zich hebben gevoegd bij het Fioretti College waar momenteel een stakingsbijeenkomst plaatsvindt! Twee scholen! In de niet-bepaald-wereldstad-Veghel! Geen slecht begin.

De Volkskrant meldt inmiddels: "In Eindhoven gingen onder meer tweehonderd leerlingen van het Novalis College in staking." Dat kwam mede door de politie: "Maandagochtend verdween onaangekondigd een politiebusje op het schoolplein. Agenten deelden pamfletten uit waarom werd uitgelegd dat iedereen het recht heeft om te staken en stond een aantal gedragsregeld opgesomd. Dit was aanleiding voor de scholieren weer de straat op te gaan." Dat waren ze vrijdag niet van plan, volgens schooldirectrice Marion Beijer. Een vriendelijk bedankje aan de plitie is wel op zijn plaats. Ook in Middelburg voeren scholieren weer actie, zo blijkt uit hetzelfde artikel.

Het is duidelijk: de stakingsoproepen voor vandaag slaan aan. Hopelijk bijkt binnen enkele uren dat de boven genoemde acties slechts het eerste begin zijn van een volgendde ronde scholierenrevolte. De poging om met een halfslachtige concessie, en met medewerking van dat veel te keurige LAKS de rust snel te herstellen, zijn bezig te mislukken. Goed zo.

Opmerking:. Ik ga hieronder proberen updates te geven van nieuwsberichten. Dit artikel gaat dus groeien naarmate ik nieuws over acties oppik. Mogelijk voeg ik ook nog plaatjes toe...

Update, 12.45

Het AD maakt melding van "vele honderden scholieren" die bijeen waren in Alphen. S Leerlingen trokken van school naar school, en dat ging er stevig aan toe. "Jongeren lieten zich niet tegenhouden door de hekken rond de scholen. Ze klommen er overheen en stormden alle klassen binnen om leerlingen op te roepen mee te gaan naar het stadhuis." Zo doe je dat! Acht scholieren van drie scholen hebben een gesprek gehad met een wethouder. In Gouda demonstreerden leerlingen van drie scholen; er was veel politie, en personeel van de plaatselijke AH blokkeerde de toegang voor scholieren, om te voorkomen dat er eieren werden gekocht...

Uit Amersfoort meldt het AD intussen: "Zeker honderd scholieren hebben vanmorgen en vanmiddag grote rellen veroorzaakt op het stadhuisplein en bij het politiebureau in Amersfoort."Honderd actievoerders en maar meteen "grote rellen" roepen! Dat kan nog leuk worden in de media. Er was politie - deels in burger, nota bene. Die hield "een handvol aanhoudingen" verrichte . De "grote rellen" blijken verderop in het stuk neer te komen op gegooi, "onder anderen eideren en vuurwerk. Omstreeks twaalf uur bewogen de jonge demonstranten zich richting politiebureau."

Update 13.36:

Brabants Dagblad: "In de hele regio zijn scholieren opnieuw in actie gekomen tegen de 1040-urennorm. De deelname lijkt groter dan afgelopen vrijdag." Ander artikel, zelfde krant: "Een paar honderd scholieren van diverse Waalwijkse scholen staken op dit moment tegen het verhogen van het aantal lesuren in het voortgezet onderwijs." De krant heeft ook een Oproep aan scholieren op nun mening te geven over wel of niet staken.

De Limburger: "Een paar honderd leerlingen van het Bouwens van der Boijecollege in Panningen zijn maandagmorgen naar het gemeentehuis gemarcheerd, als protest tegen de verplichte norm van 1040 lesuren en de manier wartaop die wordt ingevuld." Een delegatie van 12 leerlingen sprak samen met de schooldirectuer met de wethouder van Onderwijs.

Dit bericht is opmerkelijk, vanwege het feit dat scholieren zich kennelijk zodanig georganiseerd hebben dat ze afgevaardigden hadden . Tweede belangrijk aspect van dit nieuws: scholieren in Limburg doen dus weer mee! Na de hevige acties van 16 en 19 november in Sittard en Heleen was het in de hele provincie afgelopen vrijdag rustig gebleven. Die rust op het Limburgse actiefront is gelukkig weer enigszins voorbij.

Inmiddels meldt nu.nl: "De mobiele eenheeid (MS) heeft maandag ruim tweeduizend scholieren in Amsterdam naar het Museumplein gedreven. De groepen trokken door de Amsterdamse wijk de Pijp en richtten een spoor van vernielingen aan." Hetzelfde stuk zegt ook: "In Rotterdam voeren leerlingen van verschillende scholen actie op de Coolsingel. Enkele honderden jongeren hebben zich daar maandag verzameld."

Verder acties in Dordrecht, Spijkenisse, Brielle en Capelle aan de IJssel scholierenstakingen, in Leiden enkele tientallen scholieren op straat. Honderd scholieren in Den Haag bij het gebouw van de Tweede Kamer, waarvan er een paar stenen naar dat gebouw gooien. "Politieagenten nemen de gooiende scholieren apart." Tenslotte acties gemeld uit Oosterhout (200 scholieren), Breda ("stakende jongeren" die "kleine vernielingen" aanrichten), Helmond ("een handvol") Roosendaal (150 jongeren), Tilburg (70 mensen op de Heuvel in de binnenstad)....

Update 18.15 uur

De Volkskrant meldt de confrontaties in en rond het Museumplein in Amsterdam: 1000 tot 1500 scholieren, vernielingen, botsingen met de ME, waterkanon. Ik heb inmiddels Journaalbeelden gezien ook. Doodeng, dat kanion,, bloedlink. Wie een waterkanon op vijftienjarigen - baldadig of niet - afstuurt, de straal richt op personen, en vervolgens hard vlak langs mensen rijdt, is verachtelijk bezig. Daar berichten de media al een flink deel van de middag over. Dat geldt oiok voor de actie in Den Haag waar het artikel aandacht aan schenkt : eieren naar het Kamergebouw, van de ingang van het Binnenhof verdreven door politie te paard.

Daarnaast acties in Deventer, Almere, Alkmaar, Zwolle (arrestaties in deze plaatsen wegens dingen als vuurwerk afsteken, Haarlem (honderden scholieren; het gooien van pakjes brood door siommigen vond de politie al reden tot aanhoudingen); in Veendam smoorde schoolleiding samen met politie een scholierenprotest door de leerlingen in hun school op te sluiten. Het flinke aantal arrestanten valt op: alleen al in regio Utrecht 29, in regio Den Haag 36, in Amsterdam 21, en her en der nog wel meer. In Lelystad bleef een actie van 250 scholieren vreedzaam. "een paar leerlingen hadden eieren meegenomen, maar die bleven in het doosje".

De Gelderlander meldt acties in Arnhem, Dieren, Ede, Elst en Wageningen. Minstens 20 arrestaties daarbij. "Scholieren zijn in Nijmegen massaal de straat op gegaan. Ze trokken langs scholen om daar andere leerlingen over te halen om ook mee te doen aan de protestactie. Rond het middaguur waren de acties ten einde: het protest was zo ongecoördineerd dat de gropep demonstranten uiteenviel."

Samen met contraproductieve zaken zoals willekeurige vernieuwingen in de marge van sommige acties vormt gebrek aan coördinatie, aan organisatie, de belangrijkste zwakte, ook op deze over het geheel genomen succesvolle tweede landelijke stakingsdag.

De Apeldoornse Courant bericht over forse demonstraties in Apeldoorn, in de binnenstad en bij het station. "Er waren vele honderden, mogelijk enkele duizenden leerlingen op pad. Zij trokken door de stad, waarbij het verkeer af en toe hinder vond van de stroom." In de binnenstad richtten wat scholieren enige schade aan en arresteerde de politie een leerling. "Protesterende scholieren gooiden in de overdekte winkelstraat met eieren en staken vuurwerk af. Een plantebak sneuvelde." Met het uitvergroten van dit soort toch vrij kleinschalige rotzooi, gevolgd door arrestatie, bevorderen zowel politie als veel van de berichtgeving de rellerige sfeer die bij sommige acties wel, maar bij zeer veel acties helemaal niet de overhand had.

Update 19.40 uur

Goede berichten uit Zeeland! De Provinciale Zeeuwse Courant schrijft: "Honderden leerlingen protesteerden in Middelburg, Goes en Terneuzen. De acties verliepen grotendeels vreedzaam. In Goes heeft de politie niettemin zes scholieren aangehouden." Vijf daarvan wegens eieren gooien, zesde wegens onduidelijke reden. Ja, papiercontainers werden omgegooid. Erg he?

Moedgevend verliep de actie in Middelburg. Sander Nijsen, scholier, hield een toespraak tot de demonstrerende leerlingen op de Markt. "Door de rellen van afgelopen vrijdag kreeg onze boodschap niet genoeg aandacht. Daarom zijn we vandaag de straat op gegaan. Dat staatssecretaris Bijsterveldt nu heeft gezegd dat de norm zal worden versoepeld, doet ons niet veel. We zien het slechts als een doekje voor het bloeden. Het gaat dan om een uurtje per week, dat is niet genoeg. We zijn alleen te vreden als de norm wordt teruggebracht naar 960 uur." Daar klinkt een helder geluid, daar zien we méér dan de nog erg ongerichte opstandigheid die de scholierenopstand tot nu toe kernmerkt. De strijd krijgt in Zeeland een meer gericht, duidelijker georganiseerd karakter.

Uit Zeeland komt ook het bericht van een morele overwinning. Koos Schouwenaar, burgemeester van Middelburg zegt sorry. Hij "biedt als korpsbeheerder zijn excuses aan voor het optreden van de politie tijdens de scholierendemonstraties in Middelburg de afgelopen vrijdag. Schouwenaar stelt dat 'in een aantal situaties te veel geweld is gebruikt.' " Het betreft ongetwijfeld dat geknuppel van agenten op jongeklui die al rustig in de richting aan het lopen waren waar de politie ze kennelijk heen wilde hebben. Hoe lang voordat de Amsterdamse burgemeester excuses gaat maken voor dat obscene waterkanon tegen zulke jonge mensen?

In Noord-Brabant redelijk veel actie, autoritaire tegenwerking ook. Ja, en dán krijg je extra verhitte gemoederen en geweld. Het Brabants Dagblad: "Bij het Koning Willem Ii College vielen rake klappen toen leerlingen van andere scholen probeerden het gebouw binnen te dringen. Docenten en conciërges die een cordon hadden gevormd voor de ingang, werden hard in het gezicht geslagen. een leraar raakte buiten westen. De politie heeft enkele aanhoudingen verricht."

Dat slaan van leraren en conciërges is niet bepaald slim, deze mensen zijn potentiëel bondgenoot in de strijd voor lagere werk- en studiedruk en beter onderwijs. Maar waar docenten en ander personeel zichg opstelt als ordehandhavers, nodigen ze zelf wel een een botsing met opstandige scholieren uit.

Elders in dezelfde provvincie: optocht van enkele honderden leerlingen in Oss; samenkomst van actievoerende scholierenop de Markt in Den Bosch. Friesland dan, uit de Leeuwarder Courant: "Als een kudde trokken honderden scholieren vanochtend door de binnenstad van Leeuwarden om te protesteren tegen de strenge lesurennormen (...) Bij gebrek aan leiding sjokten ze hier steeds achter de eerte aan, die aan de wandel ging. Zo maakten ze massaal een rondje over de Weaze en de Nieuwestad. Hier en daar sloeg een eitje stuk tegen een winkelruit, maar de politie bleef op afstand."

Actie ook in Heerenveen, waar enkele scholieren gearresteerd werden wegens vuurwerk en vernieling. In Buitenpost lieten scholieren het brandalarm afgaan, waarop "een grote groet door het dorp" ging. Opvallend dat de acties juist in kleinere plaatsen - Waalwijk, Veghel, Alphen, Buitenpost - zoveel weerklank en deelnemers vinden. Voegt onvrede over te veel en verkeerd gevulde lesuren zich hier bij een diepere, deels in verveling en een kleurloos perspectief gewortelde frustratie?

UPDATE dinsdag 17.27 uur

Wat nakomertjes, dingen die ik gisteren had laten liggen.,,

Het Leidsch Dagblad meldt tamelijk stevige botsingen tussen demonstrerende scholieren en de ME. Eieren en vuurwerk, vernielingen van auto's en glaswerk, ruzies met voorbeigangers -en hele nare antisemitische leuzen, als het krantenversclag klopt. Chargens van de ME, 16 arrestaties. Hier zien we hoe de volkomen terechte scholierenwoede kan ontsporen in vruchteloze vormen.

In Bussum - zo vertelt de Gooi- en Eemlander- staakten en demonstreerden 1000 scholieren. Ook dat werd confrontatie, met eieren, vuurwerk, brandjes in prullenbakken en meegenomen winkelvlaggen en dergelijke enerzijds - en wapenstok, arrestaties en zelfs peperspray anderzijds.

In Huizen waren 2000 scholieren op straat en bleef het bij eieren en een gebarricadeerde ingang van het gemeentehuis. Almere: wapenstok tegen demonstrerende scholieren. Tijdelijk verstoord treinverkeer tussen Hilversum en Naarden-Bussum: leerlingen stonden op het spoor. In totaal: 20 arrestaties.

In deze regio valt wederom op hoe relatief groot de protesten in relatief klein plaatsen waren - maar ook hoe heftig. Dit afdoen als gewoon maar baldadigheid, getuigt niet van veel inzicht.

Ik sluit het updaten van dit artikel hiermee af. Relevante niey-uwe informatie kan beter in nieuwe artikelen verwerkt worden. Vooral de repressieve reactie van de autoriteiten zullen komende tijd enige aandacht krijgen. Maar hopelijk worden die meer dan getrotseerd door nieuwe acties. Ook vandaag, dinsdag, hebben die plaatsgevonden. Wordt vervolgd... in volgende stukken.

"Onze niewe opstand" - scholieren aan het woord

Morgen gaan zonder twijfel duizenden scholieren opnieuw staken en demonstreren. Het Landelijk Aktie Komité Scholieren distantiëert zich weliswaar, en wil kalmte. Dwars, GroenLinkse jongerenorganisatie heeft beter door wat nu nodig is: ze roept op tot een "vreedzame staking".

De Internationale Socialisten proberen te kijken naar volgende zet. Zij zeggen: "De stakingen zijn fantastisch, maar staat tegenover een regering die hardleers is. En als ze niet willen luisteren dan moeten ze maar voelen! De vraag is hoe." Het antwoord op die vraag bestaat uit het bouwen van eenheid tussen leerlingen, docenten en ouders. "De toekomst van het onderwijs gaat ons allemaal aan. Verdeeldheid maakt ons zwak. Samen staan we sterk!"

En de verklaring pleit ervoor dat scholieren en solidaire mensen "hun woede op Den Haag richten. Zij creëren het probleem en zíj kunnen gedwongen de plannen terug te draaien. Dus moeten we van lokale stakingen overgaan tot landelijke acties tegen de regering. Op naar den Haag!" Dat laatste zou wel eens vrij snel kunnen gebeuren ook. Op het NOS-journaal van 20.00 uur hoorde ik zojuist dat het LAKS het Kamerdebat woensdag wil afwachten. Levert dat te weinig op, dan: vrijdag naar het Malieveld! De Volkskrant meldt dit inmiddels ook. Ja, dat Malieveld ligt in Den Haag…

Wat vinden scholieren intussen zelf? Ik kom op internet vooral in reacties op nieuwsberichten en videofilmpjes veelzeggende uitspraken tegen. Er woedt, zoveel is duidelijk, onder scholieren - op internet, maar ongetwijfeld ook daarbuiten - een furieuze discussie, en die bestaat vooral uit drie dingen: korte berichten van het front, wat scholieren waar hebben meegemaakt; wel of niet gaan staken morgen; en: hóé willen we verder met de acties.

Ik grasduin wat, om te beginnen in reacties naar aanleiding van "Raddraaiers JRL-staking aangepakt", in het Brabants Dagblad. JRL is het Jacob Roelandluceum on Boxtel.

"waaaaaaah waswel vet. Gewoon volhouden, maandag na 1e pauze weer he net zo lang tot het veranderd" (xD)

"staken was echt geweldig! Maandag weer. 11.00 uur." (jrl)

"eieren en vuurwerk waren wel wat overdreven, dioor de agressie zullen ze in den haag nix veranderen gewoon buiten staan metn spandoeken en dan een beetje praten en geen les is volgens mij wel genoeg. khep zin in maandag, hoop wel dat het iets georganiseerder is" (masterss)

En weer:

"de staking was egt super maar ja de eieren gooien ging te ver. Maandag gaan we weer STAKEN" (K.Toelen.);
en

"Zeker vette staking alleen dat eieren gooien enzo ging iets te ver maandag opnieuw alleen dan wat georganiseerder en dan zonder eieren" (Martijn).

En alweer:

"ikk ben er bji geweest en het was een zootje ongeregeld, we ehbebn er nneits mee bereikt en zullen er waarschijnlijk ook niets mee bereiken. Als het georganiseerd was hadden we er iets mee kunnen bereiken. Maandag is hopelijk een georganiseerde staking" (Tjeu Schellekens).

Maar ook heel droogjes:

"Oké die eieren waren té. Maar als ons doel hiermee bereikt is? WEG MET DIE UREN!"( M&A).

Natuurlijk was niet iedereen blij met de staking. Een brugklasser was

"heel erg geschrokken, ze zeiden ook dat ze maandag verder gingen met vuurwerk. Ik ga maandag niet naar school, dit is echt wel genoeg. Eieren is toch al niet normaal meer!!! Ik vind het nergens op slaan, ik vind dit heel eng. Het is alsof de school een jingle is vol gorillas." (Anne).

Dat is natuurlijk een beetje sneu, ik hou zelf ook niet van onverwachtse knallen... maar uit bovenstaande uitspaken valt te zien dat haar medescholieren zelf verder beginnen te kijken dan eieren en vuurwerk. En ze krijgt meteen reacties:

"Nou lieve Anne, je kunt ook overdrijven… De eieren/wcrollen waren misschien overdreven, maar je kunt ook zijken…"( Krystle); OMG wat nou heeeel eng! … ben je oud en nieuw niet gewend of zo?" (vage anne)

Met als reactie van Anne:

"ja maar vurwerk is toch ook overdrijven schat" (anne again).

Prachtig, toch? Maar ook dit:

"Het was gewoon kei gaaf!! En er is nix engs aan er is zelfs gezegd dat we de rommel ( eiren, vuurwerk etc.) moete thuislaten en dat we gewoon moeten gaan staken zonder al die troep maar met spandoeken!!" ( Léonna en Rowwé).

Heel intrigerend trouwens, die laatste uitspraak: ‘er is gezegd’. Kennelijk zijn er mensen die zoiets zeggen, die plannen aan het smeden zijn die verder gaan dan een oporoep met plaats en tijd alleen. Er zijn gangmakers – ‘raddraaiers’ in het jargon van schooldirecties, politiechefs en bewindspersonen. Er is zich organisatie aan het vormen binnen de chaotische protesten.

Natuurlijk zijn er ook de mensen die het hele actievoeren zelf niks vinden, die de klacht over de 1040 uren maar aanstellerij vinden. Opmerkingen als:

"Afgaande op het aantal taalfouten dat er door de leerlingen van het JRL wordt gemaakt, lijkt mij die 1040 uren onderwijs veel te weinig" (dapperedodo). Meteen repliek: "alsof je hier geacht word hier normaal te typen mauwert dit is geen dictee" ( haaaaaaaaaaaaj).

En een ex-leerling met het volgende idee:

"Gewoon luisteren, verwende draken! Als iemand zegt ga naar school dan doe je dat maar gewoon, jullie zijn net 16, brutale apen! Ik ben voor een zero tolerance beleid op school, met een groot waterkanon op het dak van de school om jullie in de hand te houden. Succes!" ( oud JRL leerling)

Dat is sneu op een heel andere manier. Precies deze autoritaire arrogante en minachting van actievoerden scholieren zal aalleen maar bijdragen aan de felheid van het protest. Het zal actievoerders niet weerhouden.

Sommigen van hen kijken al verder dan de staking zelf. Kritiek op het gebrek aan organisatie, de eieren en dergelijke, wordt al verbonden met het idee: waarom niet naar Den Haag! Bijvoorbeeld:

"Ik vond net te gek nog een keer!!!!! Goed voor die minister daar in den haag! Weten ze ook weer dat we te veel uren hebben! Hoop dat ze wakker worden! Anders moeten we dit maar eens in den haag zelf doen!" (tim).

"Goed bezig allemaal, Maandag doen we het nog een keer, en als t dan nog niet goed is: op naar Den Haag!!" (Niels Pennings, Rens Vervoort, Koen van Kroonenburg, Sjors van de schoot, Rob Noordman).

En, wat heftiger:

"deze bruglklasser vind dat we naar denhaag motten ja protesteren bij denhaag dat zel misschien helpen maar dan met meer eieren en meer vuurwerk wcrollen helpen toch niet". (staaken).

Die laatste opmerking is vrij uitzonderlijk De hoofdmoot zegt: staken ja, maar beter aanpakken, zonder rotzooi. Hoe dat eruit gaat zien, weten we morgen. Maar ik heb er groot vertrouwen in.

Dat allemaal naar aanleiding van een artikel over de staking op een schol in de Brabantse plaats Boxtel. Over de actie in Middelburg is te lezen in de commentaren bij "LAKS veroordeelt gedrag politie en dient aanklacht in", op de website Stop 1040. Veel boosheid over die meppende agenten daar. "Echt die politie denkt dat ze alles maar kunnen doen, met zo’nm stok beeteje inmeppen op die scholieren. Ze moeten gewoon op die politie agent afrennen met z’n alle, want dan voelt hij hoe het is om te worden aangevallen en niets meer kan doen. Politie moet ophouden!"(Nick).

"een goede vriend van mij licht gwn int ziekken huis omdat hij 8 klappen op zijn hoofd kreeg nou kom op zeg dat is onmenselijk dat was gwn niet nodig en ze hebben de mensen nu allen maar boozer gemaakt ook de ouders wat zal u er van vinde alls u kint voor niets hellemaal in elkaar word geknuppeld nou denk ik niet zo leuk" (snwy).

Ook in Middelburg gaan de acties door. Dezelfde snwy in een latere reactie: "nouw voor wie het mee hebben gemaakt onze niewe opstand is 26-11-2007 anstaande maandag er kommen ongeveer 2000 mensen"

Ook Groningen roerde zich: "hey ik was er in Groningen op vrijdag, en de politie reed met paarden op de kinderen in. Iemand gooide een nitraat naar de klootzakken, dat is natuurliojk niet oged, maar de politie gooide hem het publiek in en toen is er een meisje gewond geraakt, ga allemaal donderdag 29 november staken! Heel Groningen doet dan ook mee!"( maupie).

Ook hier natuurlijk mensen die het allemaal maar aanstellerij vinden, dat actievoeren, en die het politieoptreden terecht vonden. Een zekere Tim, iemand die zich naar eigen zeggen nota bene laat opleiden tot docent in het basisonderwijs, noemt ontkent daat staken zonder toestemming en officiële aankondiging staken is, voor hem is het allemaal spijbelen. En ook hier beginnen weer slimmeriken over de taal en de fouten erin. Ik laat dat maar even liggen, het is hier niet erg terzake. Belangrijk is hie in reactie na reactie mensen hun acties verdedigen, uitleggen waarom ze actie voeren en aangeven dat ze doorgaan.

Nog een enkel voorbeeld, wederom het Brabants Dagblad, reacties bij het artikel "Scholierenacties gaan door". De woordenwisseling tussen mensen die actie willen en degenen die het onzin vinden laat ik voor wat-ie is. Maar ook daar gaan actievoerders door, en ze hebben iets geleerd ook: staken vanuit school zelf, vanaf de pauze, is lastig als de schoolleiding je opsluit of je anderszins dwarsboomt.

Dus: "De staat, de school, ze onderdruke ons! We krijgen niet eens de kans om ons te laten horen doormiddel van een staking! Maar dat laten zij niet gebeuren. Die 1,040 uren gaan weg en wij gaan ervoor staken maandag 26-11. Niemand moet naar schol gaan daar staat politie om je binnen te houden. Kom gelijk naar het marktplein in de stad. SAMEN STAAN WE STERK" (theo). Voor alle duidelijkheid: "MAANDAG HALF9 OPDE MARKT IN DEN BOSCH." (Joris).

Maandag, op allerlei plaatsen in het hele land dus staking en demonstraties van scholieren, zo valt te concluderen uit dit alles. Het wordt een mooie warme novembermaandag, morgen. Als je dit leest waarschijnlijk zelfs al vandaag...

Opmerking over de taal in de citaten: ik heb alles zo gelaten als ingetikt. Veel wat op het niet aan msn of chatbox gewende oog als foutief taalgebruik of tikfouten overkomt, is dat niet. Er is zoiets gegroeid als chatterstaal. Ik wil de aangehaalde mensen zo laten klinken zoals ze zichzelf laten horen en niet anders. Vandaar ook de 'fout' in de titel.

Opstand van scholieren - in één woord 'groots'

Het zijn dramatische dagen, grootse dagen vooral ook, in week 46 eren week 47. november 2007. Het zijn dagen waarin bescheiden protesten van scholieren opeens uitgroeien tot felle demonstraties in Groningen, gevolgd door een kleine scholierenopstand in Sittard en Geleen. Daarna enkele stille dagen op het scholierenfront. Vrijdag, 23 november echter was het raak. Een grote scholierenstaking, heftige, enthousiaste en soms eventjes grimmige demonstraties is tal van plaatsen, tot nu toe 23 arrestaties – Nederland maakt een serieuze scholierenopstand mee zoals dathier niet eerder is vertoond. Veel wijst erop dat de protesten maandag verder gaan, met een neiging tot uitbreiding en verheviging.

Hele goede redenen voor actie

Over het scholierenprotest zijn meerdere wezenlijke dingen te zeggen. Voorop staat de volslagen rechtmatigheid van de acties. Of je nu zelf scholier bent, of ouder/ verzorger, docent of simpelweg voorstander van goed en menselijk onderwijs – de scholierenopstand die nu op gang is gekomen verdient het om erkend te worden als een terechte strijd voor beter onderwijs. De scholierenopstand verdient daarom ook ondersteuning, actieve solidariteit. Aan alleen ‘begrip’ hebben de stakende scholieren niet erg veel.

Scholieren hebben gegronde reden tot woede, ze vechten voor een rechtvaardige zaak. Het Landelijk Aktie Komitee Scholieren (LAKS) heeft een uitvoerig dossier over de zaak als PDF-bestand via haar actiesite Stop 1040 beschikbaar gemaakt. Het gaat om de zogeheten 1040-uren-maatregel. Die schrijft scholen voor dat er minimaal 1040 uren jaarlijks les wordt gegeven. Dat is sowieso erg veel. Toen ik scholier was, waren zeven lesuren van 50 minuten stevig. Dan zat je van 8.20 tot 14.35 uur in de lokalen. Maar de meeste dagen waren om 13.45 uur wel afgelopen. Soms was er een achtste uur, dan sleepte de schooldag zich voort tot 15.25 uur (maar daar stond dan wel weer ergens een eerste uur vrij tegenover). Erg productief was zo’n laatste lesuur zelden.

Nu vang ik op dat school tot 16.00 of 17.00 uur helemaal niet meer buiten de orde is. Dat is simpelweg te lang, te veel, te zwaar. Wie beweert dat die jonge mensen van nu het zo makkelijk hebben vergeleken met vroeger, kletst onzin. Als ik stakende scholieren op TV hoor roepen 'Minder Uren', dan kan ik ze alleen maar heel groot gelijk geven.

Maar het is erger dan dat. Die voorgeschreven 1040 uren worden vaak genoeg niet ingevuld, wegens tekort aan leraren. Dat betekent dat de scholieren wat op de school moeten rondhangen, allerlei vage vervangende activiteiten moeten doen om die norm maar te halen. Bij studiedruk voegt zich verveling, frustratie, het futiele gevoel van 'wat doe ik hier?' Leerlingen lange schooltijden in de maag splitsen, en ze dan ook nog zoet houden met flauwekul – is het gek dat leerlingen in groten getale uit hun vel springen?

Voeg daarbij het feit dat scholieren hier geen enkele echte keus in hebben. Ze zitten niet vrijwillig op school, ze zitten er volgens de leerplichtwet. En de meesten van hen zitten ook nog eens ruim onder de kiesgerechtigde leeftijd. Het beleid waar de 1040-uren-norm deel van uitmaakt, is boven hun hoofden, buiten hen om tot stand gekomen.

Achter de opstandigheid van scholieren ligt stellig ook weerzin tegen een autoriteit die geen rekening houdt met wat de scholier wil en aankan, een doodgewoon en volslagen terecht verlangen naar vrijheid en zeggenschap. Dat onderliggende algemener rebelse gevoel verklaart naar mijn idee de leus die scholieren in Leiden riepen, volgens De Volkskrant: 'Ik heb schijt aan de overheid!'

Hier en daar vang je de opvatting op dat veel scholieren niet weten waar hun eigen acties om draaien, dat het ze gewoon om de gein en het spijbelen is te doen. Mij lijkt dat eerste nogal neerbuigend: scholieren praten met elkáár, en dat MSN-bericht dat rondging op donderdag en de actielawine hielp ontketenen noemde heel helder de reden. Dat de drang naar vrije uren, de behoefte om uit de band te springen, voor veel leerlingen meespeelde, en voor sommigen misschien zelfs de overhand had, kan best wezen.

Maar zou precies die drang naar vrije uren en naar een paar uren bandeloosheid niet ook zijn wortels hebben in de overmatige studiedruk en de futiele lesinvulling, mede vanwege die 1040 uren? Die laatste vormde misschien niet voor iedereen het bewuste motief om de boel op zijn kop te zetten, maar lag er evengoed wel degelijk mede aan ten grondslag. En iedere splitsing tussen 'echte actievoerders' en 'spijbelaars' die 'van de chaos profiteren' is gevaarlijk en onterecht. Dat binnen de acties er best extra aandacht voor het waarom mag zijn, dat scholieren elkaar als het ware daarin kunnen scholen, en dat dit nodig is ook, is hiermee niet in strijd.

Groot, wild en chaotisch

De acties zijn opvallend groot, opvallend snel gegroeid ook. De eerste acties trokken steeds een paar honderd mensen, meestal van één of enkele scholen. De landelijke demonstratie was netjes, maar niet enorm van schaal. Maar het msn-bericht dat kennelijk vanaf donderdagavond rondging, viel op licht ontvlambare bodem in vrijwel heel het land.

De volgende plaatsen kwam ik tegen in de berichtgeving: Amsterdam ( Sint Nicolaaslyceum, Fons Viyae Lyceum, Geert Grote College), Assen, Bergschenhoek, Bleiswijk, Boxtel (Jacob Roelandlyceum), Coevorden, Den Bosch, Breda, Drunen (Oultremontcollege),Ede, Eindhoven, Emmen, Enschede, Hoogeveen, Leiden (Da Vinci College), Middelburg, Oosterhout, Papendrecht, Purmerend, Raamsdonksveer (Dongemond College), Roosendaal (Norbertus College), Roozendaal, Rotterdam, Spijkenisse, Tilburg (Odulphus Lyceum, Zaanstad, Zaandam, Zaltbommel (Cambium Scholengemeenschap), Zeist (Christelijk Lyceum Zeist, waar een hele reeks video-fillmpjes van zijn).

Op een kaartje dat de Volkskrant laat zien zie ik echter dat ook in Arnhem, Nijmegen, Valkenswaard actie was – en in nog een reeks andere plaatsen bovendien. De NOS had het over honderd scholen en 20.000 actievoerende leerlingen. Dat is niet gering. Dat zijn niet wat losse acties. Dat is een landelijke scholierenopstand van formaat.

Opvallend is ook de felheid van de protesten. Zeer enthousiaste menigten gingen het schoolplein op, en vervolgens de straat. Woede ging gepaard met een uitgelaten, soms regelrecht euforische houding. En waarom ook niet?! De woede heeft gegronde reden. Het enthousiasme zodra scholieren merkten dat de staking daadwerkelijk rolde was heel logisch. De uitgelatenheid eveneens: heel even viel het juk van school en lesroosters, leraar en gezag, weg. Natuurlijk slaat dan het hoogst besmettelijke, maar kerngezonde vrijheidsvirus toe. De scholieren waren uitgelaten omdat ze zichzèlf er uit hadden gelaten.

En ja, hier en daar leidde die uitgelatenheid tot wilde, niet altijd even verheffende taferelen. Maar ook dat is niet gek. Scholen zijn snelkookpannen, waarin grote aantallen jonge mensen, boordevol levenslust, adrenaline en hormonen, onder druk worden gezet om te presteren. De actie jaagt het deksel van die snelkookpan. Is het raar dat het hier een daar een wilde boel wordt?

Wat als rellen en vandalisme getypeerd wordt in berichtgeving, verdient die naam niet. Wat eieren tegen een schoolgebouw – het gebouw waar de leerlingen juist stakenderwijs uit zijn gebroken, het schoolgebouw dat zo ongeveer symbool staat voor keurslijf en teveel lesuren. Een paar eieren zijn dan gauw gegooid en niet misplaatst. Dat jonge mensen in groten getale op een straat of rotonde gaan staan en zitten om hun protest voelbaar te maken is een goede zaak. Dat zoiets dan leidt tot wat eieren richting stadsbus is niet erg handig, maar ook weer niet zo vreemd: je verovert een kruispunt, dan verdedig je het ook…

Agressie tegen docenten en tegen een cameraman is een slechte zaak, temeer daar vooral docenten wel degelijk steun uitspraken. En een cameraman doet ook alleen maar zijn werk. Maar ik heb de indruk dat het bij dit soort dingen om randverschijnselen ging, die ten onrechte werden uitvergroot in de beeldvorming. Helaas bezwijkt ook het LAKS daar gedeeltelijk voor. "Het Landelijk Aktiekomitee Scholieren LAKS wijst rellen af", zo berichtte de Volkskrant - alsof rumoerige demonstraties meteen maar rellen genoemd moeten worden. Gelukkig voegt LAKS-bestuurder Max Patelstki er relativerend aan toe: "Maar een eitje moet kunnen." Gelukkig is Max Patelski behalve keurig bestuurder ook nog doodgewoon een boze scholier.

De reactie van het gezag wordt met verwijzing naar die randverschijnselen goedgepraat, maar dat deugt niet. In de eerste plaats lokt de autoritaire houding van ten minste sommige scholen, maar ook politie, zelf een felle reactie uit. Ik zag een foto in het Brabants Dagblad van scholieren die niet mee mochten staken maar vanuit de ramen actievoerders toejuichten of iets dergelijks. Die mensen waren domweg opgesloten terwijl leeftijdsgenoten van een andere school de straat op waren. In wat voor stemming zullen zulke scholieren zijn als ze, na weerstand van de school, wèl naar buiten weten te breken?

En waar waren die meppende agenten in Middelburg – de beelden zijn talloze malen vertoond inmiddels – goed voor? Er was daar zichtbaar weinig aan de hand. Scholieren stonden op de weg, ze liepen al weg van de politie. Maar de agenten bleven maar slaan. Het LAKS – goeddeels afwezig in de acties zelf trouwens, en druk bezig met zich distantiëren van een uit haar naam verspreide actie-oproep voor 26 november – heeft inmiddels laten weten dat ze tegen dit politiegeweld een klacht indient. Goed zo. Je mág geen vreedzame mensen met knuppels slaan, ook niet als ze op de weg staan in strijd met één of ander politieregeltje waar leven noch dood mee gemoeid is verder. Overigens was het nog mooier geweest als ze die actie-oproep wel had gedaan of tenminste ondersteund. Dat laatste kan gelukkig alsnog.

Agressief was niet alleen de politie, in en buiten Middelburg. Repressief waren niet alleen sommige schoolbesturen die staking smoorden met opsluiting van leerlingen, eerder deze week al beproefd aan het Trevianum College in Sittard. Bot en hooghartig was ook de opstelling van politici. Staatssecretaris van Bijsterveldt van Onderwijs liep daarin voorop. Naast slijmwoorden vol begrip voor de zorgen van de leerlingen over hun onderwijs was er vooral een strenge toon over de heftige actievormen: "Scholieren die zich misdragen plaatsen zich buiten de discussie", zei ze. En "het gooien van eieren en het trappen van rotzooi is geen goede bijdrage".

Kennelijk vind ze haar eigen onwrikbare en halsstarrige vasthouden aan de 1040-uren-norm wel een "constructieve bijdrage". En over wat voor "discussie" heeft ze het, als haar beleid vastligt? "De norm van 140 uur staat wat mij betreft", zegt ze. Blijkbaar moet je met vele duizenden jonge mensen "rotzooi trappen" om de zaak werkelijk in beweging te krijgen: dankzij de heftige scholierenacties wordt er nu tenminste over die 1040-norm gepráát.

Hoe verder?

Hoe zal het verder gaan? Het gonst verder onder scholieren, dat is duidelijk uit tal van signalen. Er doet via internet en degelijke een oproep de ronde om maandag weer te gaan staken. Zelfs het NOS journaal maakte daar melding van.

Actievoerders aan het woord

Commentaren, bijvoorbeeld bij YouTube-filmpjes, geven twee dingen aan: we gaan door, maandag weer! Maar ook: het is erg ongeorganiseerd, dat moet beter. Continuïteit, gekoppeld aan organisatie, dat is het verlangen dat nu uit scholieren zelf naar voren begint te komen. een goed voorbeeld lever een prachtvideo op YouTube, waarin de staking op het Jacob Roelandlyceum in Boxtel te zien is. Bijna aan het eid staat daar met grote letters op het scherm: "maandag 11.00 uur" en in een volgend shot "nog een keer".

Maar dan de commentaren eronder! "Ckrr vette staking... maandag kleine pauze weer", zegt Baramovich. "Is echt ene vet filmpje man, maar wel dom dat ze met eieren aan het gooien zijn, maar ja", zegt smwder. " Super staking Maandag weer!" roept Bekerfin. Daarna xNaomi94: "Ik kreeg dit doorstuurmailtje.." waarna een actie-oproep om op 26 november weer te staken volgt (nog zonder nep-ondertekining van het LAKS trouwens). en heleboel juichkreten in de maandag-weer - sfeer.

En dan opeens dit, van Tony Jonker: "Mensen!!!!! Regel zoveel mogelijk leerlingen om naar Den Haag te komen naar het binnenhof..... iedereen uit het hele land massaal naar Den Haag..... en we zetten hhet op ze kop.....niet luisteren dan maar voelen!" En, helemaal prachtig, LoserLuCk: "wow... anyonew trhat speaks english here be able to explain to me how many of these stakings will need be done to change a few rules?" Antwoord van heejoo, pal daarop: "as many as it takes", pal daarop gevolgd door "only next time a bit more organised".

En dan, CocktailChick aan het woord: "Maandag dan maar wat georganiseerder en ZONDER eieren? Aangezien je hier alleen de gooiers en de school mee hebt en laten die er nou allebei net niks aan kunnen doen. Ik denk dat zonder eieren, met megafoon ect., effectiever is". Zo gaat het verder. Mensen in beweging, in hun eigen beweging waar ze nu al enorm trots op mogen zijn, rechtstrreeks aan het woord, hardop aan het nadenken over hoe zehet verder moet met hun acties. Geweldig om te lezen!

Meer organisatie, meer structuur en richting, dat is waar mensen in actie dus zelf naar beginnen te streven. Tegelijk zou het me ook niets verbazen als na het weekend ook scholieren in beweging komen die tot nu toe niet hebben gestaakt en gedemonstreerd. Die zullen dan vergelijkbare taferelen teweegbrengen als we gisteren hebben gezien of meegemaakt. Dat is gezond, dat laat zien dat de beweging groeit.

Bondgenoten en tegenstanders

Naast continuïteit en organisatie, en ermee verbonden, is er aan nog iets behoefte: doelgerichtheid, een scherpe kijk op wie de tegenstander is die verslagen moet worden. Dat zou sommige ongelukkige actievormen minder ruimte geven, en de slagkracht vergroten.

Zo is het ergens wel logisch dat mensen eieren naar hun schoolgebouw gooien, zoals ik al aangaf. Maar je schiet er niet veel mee op: schoolgebouwen maken geen lesroosters en voeren een uren-norm in. Een middelvinger opsteken tegen docenten, zoals scholieren in Leiden volgens de Volkskrant deden, kan erg opluchten, zeker als je leraar neerbuigend doet over scholieren in actie en leerlingen perse in de lokalen wil houden.

Maar docenten snappen vaak best waarom leerlingen protesteren, en laten hun goedkeuring vaak blijken ook. Ook dat is logisch: zij hebben er ook last van als ze zinledige uren moeten vullen door als een soort van oppas bij leerlingen moeten zitten; de 1040 uur die voor leerlingen studiedruk zijn, vertaalt zich voor docenten als werkdruk. Beiden mogen omlaag, docenten zijn dan ook potentiële bondgenoten van stakende scholieren. Dat veel van die docenten dat nu nog anders zien, is waar. Scholieren in actie moeten dat aan zulke leraren en leraressen duidelijk maken. Dat lukt beter met gesprekken dan met middelvingers, hoezeer die vingers ook te begrijpen zijn.

Schoolbestuurders zijn een ander verhaal. Hun obsessie is niet onderwijskwaliteit of het welzijn van de leerlingen. Hun ding is rust en orde aan de school, en het voldoen aan opgelegde normen – waaronder die nare 1040-urenregeling. Die norm zelf is verkeerd; maar schoolbesturen die krampachtig die norm willen halen en daarvoor allerlei uitvallende uren opvullen met onzin-lessen kiezen de verkeerde kant.

Er is minstens één school die een andere optie gekozen heeft: ruim onder de wettelijk vorgeschreven norm gaan zitten, en de boete die daarop staat gewoon betalen. Als alle schoolbesturen hetzelfde zouden doen, was die hele 1040-uren-norm zo voorbij. Als schoolbesturen de norm zouden negeren en de boete zouden weigeren te betalen trouwens ook. Dat is een eis die leerlingen met recht aan hun schoolleiding kunnen stellen: geen 1040-urennorm op onze school!

Ook een oproep in dezelfde richting om actievoerende leerlingen op zijn minst niet te dwarsbomen in hun verzet, zou niet misplaatst zijn. Het opsluiten van leerlingen in hun lokalen terwijl buiten op straat leerlingen van andere scholen lopen te demonstreren is geen opleggen van de leerplichtwet, maar doodgewoon vrijheidsberoving, gevangenhouding zonder enige rechtmatigheid.

Maar het beste doelwit van de scholierenprotest is wel degelijk het landelijke beleid, de 1040urennorm zelf en de regering die daaraan vasthoudt. Daartegen actievoeren vergt meer dan stakingen en demonstraties verspreid over het land. Een landelijke demonstratie in de stad waar die regering zit en dat beleid gemaakt wordt zou een nieuwe dimensie in de strijd brengen. stootkracht van het protest enorm vergroten en allerlei kleine ontsporingen afremmen. Het commentaar van Tony Jonker, zojuist aangehaald bij de YouTube-video, laat zien dat dit besef leeft. 20.000 scholieren verspreid over tientallen plaatsen is één ding – en een goed ding.; Diezelfde 20.000 scholieren en meer die – samen met solidaire docenten, ouders, verzorgers en vele anderen – optrekken naar de regeringsgebouwen is nog iets anders.

Actiecomités en verder...

Intussen dient de groeiende beweging dient nu wortel te schieten, stevigheid te scheppen, zichzelf te structureren, wil ze door kunnen breken en winnen. Wortels, stevigheid en structuur van scholierenprotest bouw je het best op de plek waar die scholieren dagelijks moeten zijn: op en vanuit de scholen zelf. Dat gebeurt al. Waar inmiddels gestaakt en gedemonstreerd is, zijn ongetwijfeld gangmakers bezig geweest hun medescholieren in beweging te brengen.

Als zulke gangmakers zich bundelen in actiecomités per school is dat een stap vooruit. In Sittard bestaat iets dergelijks al: Actiecomité Stop 1040 heeft via een Open Brief al van zich laten horen. Contact leggen tussen zulke actiecomités, als zij van de grond komen, per stad maar zo snel mogelijk ook landelijk, maakt de beweging meteen veel sterker. Dan kunnen actievoerende scholieren voeling houden met elkaar, ervaringen uitwisselen, ondersteuning bieden tussen scholen onderling.

Zaak is dat actiecomités geen handjevol actievelingen blijven, maar spreekbuis en actiecentrum voor grote aantallen scholieren. Slechts in samenspraak met die medescholieren kom je tot goede actieplannen die ook brede steun vinden. Het kiezen van zulke comités, en het keer op keer bijeenkomen van alle actievoerende leerlingen per school is dan logisch.

Studenten aan Franse universiteiten beslissen bijvoorbeeld op Assemblees General (Algemene Vergaderingen) of ze hun faculteit blokkeren of andere acties voeren. Stakende trein-m en metrobestuurders in Frankrijk beslisten op AGs per station dagelijks over voortzetting of opschorting van hun staking. Dit type van radicaal-democratische organisatie komt van pas nu de scholierenopstand zo ver is gekomen als die nu is. De acties zijn een zaak van alle actievoerende scholieren samen. Wat is er logischer dan dat scholieren hun besluitvorming erover dan ook samen democratisch op poten zetten?

Maandag zal erg veel duidelijk worden, vermoed ik. Komt er een herhaling van afgelopen vrijdag? Verzwakt de beweging net zo snel als die opgekomen is? Degenen die daarop hopen, of ze nu schoolbestuurder zijn, staatssecretaris of politiechef, zouden zich wel eens kunnen vergissen.

Komt het maandag inderdaad tot grootschalige acties van scholieren, dan is een scholierenstaking voor onbepaalde tijd, tot de 1040-uren-maatregel van tafel is, wellicht dichterbij dan veel mensen misschien nu nog denken. Dat zou de protesten ook houvast geven, stevigheid, zodat je niet steeds opnieuw moet afwachten of losse actie-oproepen wel of niet weerklank krijgen. Naar mijn mening is zo’n staking, gekoppeld aan plaatselijke acties om draagvlak te bouwen en een landelijke betoging om de beweging extra richting en stootkracht te geven, een logische volgende stap in deze al zo grandioos ver gekomen strijd. Inderdaad, we beleven dramatische, vreugdevol-dramatische dagen.

Voor dit artikel is onder meer gebruik gemaakt van:

Wilde staking leerlingen, Brabants Dagblad

Msn: 'staak na kleine pauze', De Volkskrant

Scholieren opgepakt bij protestacties, NRC

Tientallen stakende scholieren opgepakt, nu.nl

Tientallen aanhoudingen bij scholierenstakingen, nieuws.nl

Protest op Museumplein, Het Parool

Scholierenacties in diverse steden, Het Parool

Demonstrerende Nederlandse scholieren richten vernielingen aan, De Morgen

Scholieren in opstand, Indymedia.

Daarnaast heb ik veel gehad aan gesprekken met twee mensen die actief zijn in het scholierenverzet. Ik bedank hen allebei hartelijk, wens ze sterkte en neem mijn pet voor ze af Dus: go Leroy Hellenband, go Dylan Paauwe, go go go and victory will come !

Opm.: nog niet helemaal af, qua fotootje; maar ik wacht niet langer:-)

Van Groningen tot Sittard, scholieren in protest

Scholieren ontketenen momenteel een heus actiegolfje tegen de zogeheten lesurennorm van 1040 uren. Dit voorgeschreven aantal lesuren kan, door lerarentekort en dergelijke, veelvuldig niet worden gehaald. Daardoor moeten leerlingen te vaak op school rondhangen zonder werkelijk les te krijgen. Energieverspilling, demotiverend en weinig leerzaam. Vandaar: actie. Een hele goede zaak.

De acties zijn opgezet vanuit het Landelijk Actie Komitee Scholieren (LAKS). Dat is een tamelijk keurige groepering die voornamelijk het nieuws haalt vanwege de klachten rond de eindexamens die zij verzamelen en naar buiten brengen. Een nuttige werkzaamheid trouwens. Maar de laatse weken gebeuren er andere, meer opwindender, zaken. Een speciale website, Stop 1040, is ervoor in het leven geroepen.

Al vorige week kwamen acties op gang, en niet alleen in de vorm van de landelijke demonstratie in Den Haag die redelijk was publiciteit kreeg. In Zwolle begon de reeks van acties, op maandag 12 november. In Oss staakten 2000 scholieren op 13 november twee uur lang. Ze kwamen bijeen in een stadion, waar ze naar toespraken luisterden. Leerlingenraden van het Maaslandcollege en het Titus Brandsma Lyceum hadden de actie opgezet; scholieren van het Mondriaancollege mochten niet meedoen van hun rector. Dat werd kennelijk in Oss nog gepikt. Enkele dagen later zouden scholieren in Sittard anders reageren op pogingen van het gezag om acties te dwarsbomen.

In Heerenveen hielden scholieren in de klassen discussies over wat het LAKS wil, en over onderwijskwaliteit. Ook zetten ze handtekeningen onder de LAKS-petitie. In Assen vond die dag een scholierenstaking plaats gedurende één lesuur.

De volgende dag was de landelijke demonstratie. Die was levendig, aan de beelden op de SP-site te oordelen. Jasper van Dijk sprak, en kondigde aan: "Als de regering met niets komt, staan er binnenkort nog veel meer boze scholieren voor de deur." En inderdaad: boze scholieren stonden er, de dagen erop. Zowel in Grioningen als in Sittard gingen de acties verder, feller dan te voren.

In Groningen demonstreerden twee opeenvolgende dagen scholieren. Dat werd een levendige toestand: de dagelijkse sleur viel weg, het gevoel van vrijheid op wat anders een saaie schooldag was, zet zich dan vrij eenvoudig om in een vleugje chaos, wat vuurwerk en het stoken van een vuurtje. Dat leidt natuurlijk weer tot overspannen autoreiteiten en zelfs een tiental aanhoudingen. Beelden ervan, via SKOEP en via het Dagblad van het Noorden, gaven mij nou niet echt de indruk dat er van sprake was van echte rellen, zoals sommige media beweerden. De kop van één van de SKOEPS-interviews – met enkele actievoerende meiden – zette de negatieve toon: "Meiden zijn tegen stichten van brandjes." Inderdaad betreurden ze "de gevechten", tegen het eind van het interview. Maar het belangrijkste deel van het interviewtje was een korte uitleg van deze scholieren waarom ze actie voerden.

Heftig waren de gebeurtenissen pas helemaal in Sittard. Daar vond een kleine opstand plaat in het Trevianum-college. Scholieren riepen om tot het tekenen van een petitie. Dat werd echter door veel andere leerlingen opgevat als teken om de lessen te verlaten. Buiten de school verzamelden zich bovenbouwleerlingen. Scholieren van de onderbouw wilden meedoen, maar een hek hield ze tegen. Dat was althans de bedoeling, maar die opzet faalde. Geholpen door bovenbouwleerlingen klommen de mensen van de onderbouw met fiets en al over het hek. Het gerucht deed de ronde dat leerlingen van andere scholen onderweg waren om mee te doen. Dat vond de politie een reden om de school aan te raden om de leerlingen naar huis te sturen. Aldus geschiedde. Op het weblog van de Internationale Socialisten staat hier al een artikel over deze en sommige eerdere acties.

Maar maandag – na een weekend waarin kameraad SMS, kameraad E-mail en kameraad MSN zich blijkbaar zeer verdienstelijk hadden weten te maken – kwam er in datzelfde zuiden van Limburg een tweede ronde. Nu waren het de leerlingen van het Graaf Huyn College die het voortouw namen. Zij trokken op naar het Trevianum, en naar het Da Capo College, om steun te zoeken. Honderden van hen bezetten een rotonde in het nabijgelegen Geleen. Berichtgeving van De Limburger meldde dat vier scholieren eieren richting stadsbussen gooiden. Dat vond de politie reden om mensen op te pakken. Dylan Paauwe, één van de actievoerders en ex-leerling van het Trevianum, vertelde mij dat er zo’n twintig mensen aangehouden waren. Zijn eigen spandoek werd hem afgepakt. De Limburger sprak van tien arrestaties.

Later waren er er rond het Trevianum maar liefst tien politiebusjes klaargezet. Deze keer konden scholieren niet meer hun schoolgebouw verlaten, zo vertelde Dylan Paauwe nog. Daarvoor waren er honden ingezet tijdens patrouilles, om leerlingen van Trevianum en het Graaf Huyn College uiteen te houden. Hónden! Tegen scholieren die wat fel zijn, daar alle reden toe hebben en zich luidkeels lieten horen. Blijkbaar zijn scholen nu een soort bezet gebied geworden. Intussen schreef het schoolbestuur een zalvende brief aan de ouders/ verzorgers van de leerlingen, vol begrip en sussende woorden. Het opsluiten van leerlingen werd daar woordkunstig omgetoverd in "stringente pauzemaatregelen", waarvoor leerlingen "veel begrip" toonden.

Mij zou het niets verbazen als scholieren alleen maar feller worden. Redenen hebben ze genoeg – in de 1040-uren-norm, maar ook in de botte autoritaire houding van politie en schoolbestuur. Actie-ervaring zijn ze in hoog tempo aan het opdoen. Klassenstrijd krijgt hier een zeer authentieke en prachtige invulling: strijd in en vanuit de klas. Hoe het bij deze scholieren zit met de beheersing van het Frans als taal, weet ik niet. Maar op de beheersing van het Frans als actie-kunde is verheugend weinig aan te merken.