Samen met stakende scholieren op Museumplein

Daar stond ik dan, met mijn 46 jaartjes en mijn grijze haar (petje op hoor, dan valt het minder op) tussen de scholieren op dat Museumplein. Daar liep ik dan, terug naar het station in een door kleinere straten zigzaggende stoet van honderden jongeren, waaronder een flinke groep met als leus: ‘Amsterdam. Hooligans!’ Het was een eigenaardige, maar mooie ervaring. Hoe kwam dat allemaal zo?

Lezers van dit weblog zal het niet ontgaan zijn dat ik aan de kant van de scholieren sta in hun strijd tegen de 1040-urennorm, dat ik enthousiast ben over de scholierenopstand die nu al enkele weken woedt, en furieus over de manier waarop autoriteiten daarop reageren – een crescendo van repressie, van politiehonden in Sittard, via politieknuppels in Middelburg naar dat absurdistische tafereel van dat waterkanon tegen pubers op het Museumplein. Dat iemand die zoiets bedenkt zich niet kapotschaamt, dat een staatssecretaris of minister het best vindt dat haar of zijn beleid met zulke weerzinwekkende middelen overeind gehouden moet worden tegenover protest, blijft ondanks de banale voorspelbaarheid (achteraf) ervan toch schokkend.

Dat een socialist zij aan zij staat met mensen die opkomen voor goede voorzieningen – in dit geval onderwijs, dat zo iemand opkomt tegen de onderdrukking van ene groep die voor haar rechten begint op te komen – dat was al een basisreden voor me om te gaan. Daardoorheen speelde vooral ook die woede: als jonge mensen zó behandeld worden door een ‘orde’ die voortdurend kakelt over respect maar voornamelijk belediging en minachtend geweld voor de jeugd in beweging heeft, dan horen ook oudere mensen daartussen te staan, om desnoods dat lot maar te delen, en diezelfde klappen en waterstralen te riskeren die de staat voor veertienjarigen in petto had en heeft. Na enige aarzeling en afweging over mijn dagbesteding besloot ik afgelopen nacht: erheen!

Zo gezegd, zo gedaan. Tijdig op (voor mijn doen), en kwart over negen zat ik in de trein. In den Bosch overstappen, en op het station zag ik al handjesvol scholieren. In de tweede klas van de trein vanaf Den Bosch was de helft van de reiziger scholier, zo aan de leeftijd te oordelen. In groepjes, en vol van vrolijkheid. Doordeweekse dag, scholieren in de trein – dat zag er uit als stakers op pad.

Ik belandde in coupés waar een zestal scholieren uit Gemert de grootste lol hadden, via hun mobieltjes contact met mensen van school onderhielden en duidelijk uitkeken naar hun bezoek aan de grote stad. Ik moest erg lachen toen ze elkaar vertelden hoe daarginds hekken voor het gemeentehuis waren gezet, kennelijk tegen actievoerders: al;sof je da niet voor het gemeentehuis kon protesteren, alsof een hek eieren tegen houdt, haha. En toen ik zei dat ik dezelfde reisbestemming had als zij, legde één van hen nog eens haarfijn uit wat er zo verfoeilijk was, waarom ze gingen protesteren.

Amsterdam: trein uit. Lopend, op weg naar het Museumplein, via Damrak, Rokin en verder. Eén lange optocht van groepen scholieren, soms even wat joelend, af en toe een afsplitsing van mensen die even naar de McDonald gingen - je bent een dagje uit, ja toch? – maar voornamelijk opgewekt op pad. De schooljeugd van Nederland was aan de wandel gegaan, zo voelde het. De scholjeugd had en heeft daarin groot gelijk, maar had er vooral ook zín in.

Alles wat actievoeren soms enigszins tot een uitgesleten ritueel, het afdraaien van een verplicht nummer, maakt ontbrak op dat moment. Deze stakers waren nieuw, onbevangen en opgewekt. Alle gangbare actieclichés ontbraken vrijwel – behalve de in groten getale aanwezige politie. Al op de Dam zag ik politiebusjes, waaronder één met de tekst 'hondenbegeleiders' erop. Volgens mij hebben de geüniformeerde begeleiders van de harige viervoeters zelf behoefte aan begeleiding naar echt, maatschappelijk verantwoord, werk.

Op het Museumplein aangekomen zag ik dat het al aardig druk aan het worden was. Ik had met kameraden afgesproken om kranten te proberen te verkopen aan mede-actievoerders, één van de dingen die een georganiseerde socialist daar kan doen is het verkopen van een links tijdschrift, in ons geval De Socialist. Het steunen van het protest, tegelijk laten zien hoe opkomen voor je rechten deel kan zijn van een strijd voor een betere wereld, en proberen met mensen aan de praat te raken daarover – dat is het idee achter die aanpak. Jongere kameraden van me slaagden daar in, ik kwam niet verder dan opgewekt rondlopen met die krant. Zestienjarigen die in opstand zijn, kopen iets minder gauw zo’n krant van een veertiger dan van een student van pakweg negentien die nog zou kunnen doorgaan voor scholier. En sowieso ben ik niet de meest extraverte persoon die er bestaat, wat bij het verkopen van een krant toch lastig is. Het mocht de pret niet drukken.

Ik heb intussen ook gewoon rondgekeken, de sfeer op me laten inwerken van het hele gebeuren. Veel actievoerders, berichtgeving had het achteraf over 15.000 mensen, en dat lijkt me reëel. Vooral veel jonge mensen, uiteraard – er zaten kinderen van 12 of 13 tussen – wit en zwart, en ook echt groepjes die op dat punt gemengd zijn. Maar ik was blij dat er hier en daar ook ouderen waren, leeftijdsgenoten en dergelijke. Die deelname van mensen die zelf niet tot de schoolgaande jeugd behoren, is belangrijk om te voorkomen dat de opkomende jongerenrevolte waar deze demonstratie deel van uitmaakt, in een isolement komt of blijft. Juist dat isolement maakt het immers makkelijker voor het Gezag om te proberen het scholierenprotest met neerbuigende taal en grof geweld kapot te meppen.

Intussen ging aan de ene kant de manifestatie – met Giel Beelen, muziek en politici die de stakers toespraken – zijn gang. Veel scholieren liepen rond, af en toe stak iemand wat vuurwerk, waar ik dan van schrik maar dat hoort er bij. Maar er was érg veel politie – om het Museumplein, maar ook er op, tussen de actievoerders. Veel van hen hadden hun uniform aan, maar er waren ook politiemannen in burger, zogeheten stillen. Signalement: nors, verveeld kijkende, fors gebouwde mannen van in de dertig, foute gymschoenen aan, voortdurend strak voor zich uit aan het kijkend, in de imponeerhouding. Je haalt ze er zo uit als je het door hebt. Een kille verachting is wat hun werk wat mij betreft verdient, maar het heeft ook iets zielig-lachwekkends.

Agenten waren voortdurend jongeren aan het opfokken. Het afsteken van vuurwerk – in de massa, ik heb het niet over het bekogelen van wie of wat dan ook – was kennelijk al aanleiding om mensen eruit te pikken en hardhandig te arresteren. Zelf zag ik daar weinig van, kameraden die wat langer zijn dan ik, en verder konden kijken, wezen me erop. Berichtgeving achteraf spreekt van maar liefst zestig arrestaties, kennelijk voral vanwege dit soort 'wandaden'.

Steeds zag ik dat er, rond vuurwerk en kennelijk arrestatie, dan meteen heisa ontstond, Het ene moment renden mensen op de plaats des onheils af, even later holden vooral de wat jongere kinderen gillend hard weg. Eerst leek dat echt een soort paniek – en daarvoor was geen reden, de politie was niet aan het chargeren of zo, de ME was elders of zat misschien in hun busjes. Een beetje kalmerend gebaren en dergelijke was dan mijn reactie. Snel werd duidelijk dat dit vuurwerk afsteken, maar ook het gillend wegrennen, precies de kick zelf was voor veel mensen.

Zo golfde dat heen en weer, achter op het plein en aan de randen. Je kon groepjes horen roepen: 'hooligans!' Het was duidelijk dat er een ongerichte behoefte was om iets te doen, wat dan ook. Veel mensen waren niet gekomen om als kijkers en luisteraars van de Giel Beelen-show te figureren. Veel mensen wilden actie. Het Landelijk Aktie Komitee Scholieren LAKS gaf die mogelijkheid niet, maar was vooral bezig met zijj aan zij met de politie de rust te bewaren. Dus zochten scholieren zelf hun actiemomenten en – methoden. Nogal ongeregeld, maar dat krijg je dan. En de provocaties van de politie – alleen al die massale zichtbare aanwezigheid was al provocerend – werkten chaos in de hand. Maar echt rellen werden het niet.

Opeens bewoog zich een groep vooraan het terrein. Dat was geen rennen meer, dat was doelbewust aan de wandel gaan. Een paar kameraden en ik mee: een soort van demonstratie, van ettelijke honderden mensen, min of meer kriskras, maar wel steeds meer cihting centrum en CS. Een flink deel van hen riep 'Amsterdam hooligans!' en 'Joden, Joden'. Ajax-supporters, blijkbaar. Gemiddelde leeftijd: vijftien of zestien jaar. Misschien hun favoriete leus, en één die mij onder die omstandigheden geheel en al terecht leek: 'Politie, politie, hoeren van justitie!' Daar is maar één ding aan mis: het is belediging van mensen die werken in de prostitutie. Nooit heb ik gehoord van hoeren (m/v) die waterkanonnen in zetten tegen kinderen, of mensen wegens het gooien van wat vuurwerk hardhandig in arrestantenbusjes duwen. Maar de weerzin tegen de politie die uit de leus preekt, deel ik na de afgelopen weken meer dan ook, en ik heb die leus, wat onwennig weliswaar, dan ook lekker mee geschreeuwd.

Achter en naast ons overal politiewagens. We passeerden een geposteerd waterkanon, dat dit keer rustig bleef. Voor een AH stonden agenten met wapenstok geposteerd, en ook bij zijstraatjes her en der was dit het geval. Maar er gebeurde in deze optocht verder niets echt akeligs, we kwamen gewoon bij het station aan, alwaar ik de trein zuid- en huiswaarts nam. Het zat er op – voor deze dag.

Een tekst-, foto- en videoverslag vind je op het weblog van de Internationale Socialisten. Goed werk Pepijn en John! De Socialistische Partij heeft een mooie fotoreportage online gezet. Binnenkort schrijf ik zelf nog wel meer over het grootse scholierenprotest van november - en december? - 2007.