Hoe je een fascist herkent (deel 2)

Het nog veel te gangbare beeld van Geert Wilders en zijn PVV is als volgt. Het gaat hier om een wat rechtsere variant van de VVD, met een aanvoerder die er een nogal onbehouwen wijze van debatteren op nahoudt. Rechts, zeer rechts, onaangenaam wellicht, maar niet principieel anders dan de partij van Rutte en Verdonk. Uiteindelijk klinkt Partij voor de Vrijheid toch ook best wel als Volkspartij voor Vrijheid en Democratie? Nou ja, de democratie is zoekgeraakt maar een kniesoor die daarop let...

Dit beeld is echter zeer misplaatst en biedt vooral valse geruststelling. Een blik op de standpunten waarmee Wilders keer op keer het nieuws haalt zou maakt dat toch wel duidelijk. In die standpunten zien we verregaand racisme, virulent nationalisme, een reeks steeds frontaler aanvallen op democratische uitgangspunten, vooral op het beginsel van gelijke rechten voor verschillende bevolkingsgroepen.

Het racisme van Wilders omvat meerdere bestanddelen en gaat veel verder dan het maar al te gangbare racisme. Met dat laatste gifmengsel bedoel ik het waanidee dat migranten hier naartoe komen om 'onze banen in te pikken' en 'onze uitkeringen te komen misbruiken'. Migranten zijn in deze houding tegelijk harde werkers die de witte Nederlanders wegduwen op de arbeidsmarkt èn luiwammesen die van de bijstand leven. Een tegenstrijdigheid die geen racist ooit nog heeft weten uit te leggen, maar daar is een racist dan ook racist voor...

Ook dat waanidee is bij Wilders' racisme beslist aanwezig. Dat valt te zien aan zijn poging om een immigratiestop te onderbouwen. Dat doet hij in een "immigratieplan" dat hij samen met Sietse Fritsma maakte, door bij de "enorme problemen" die volgens Wilders door immigratie veroorzaakt worden als derde te noemen "een veel te hoog beroep op uitkeringen" . Toch is het opvallend hoe weinig rechtstreeks Wilders inspeelt op de racistische angst dat 'buitenlanders' vooral hier zijn als 'profiteurs'. Dat huis-, tuin- en keuken-racisme waar Janmaat zo goed in was, is bij Wilders naar de achtergrond gegaan.

Op de voorgrond bevindt zich zijn favoriete variant van racisme: Islamofobie. Het is verkeerd om te denken dat het hier gaat om een inhoudelijke kritiek op een godsdienst, om een ideologische afwijzing van de Islam. Woordgebruik als "tsunami van islamisering" suggereert allereerst een natuurramp (tsunami) die product is van een steeds verder voortschrijdend bedreigend proces (islamisering). Daarmee wordt de Islam - en feitelijk dus de gehele Moslim-gemeenschap - als bedreigend verschijnsel neergezet. Daarmee wakkert Wilders een van angst doortrokken haat aan tegen Moslims.

Natuurlijk is Wilders slim genoeg om dit in te kleden als een afwijzing van standpunten zoals die bijvoorbeeld de Koran te vinden zijn. We herinneren ons nog zijn uitspraak dat Moslims wat hem betreft slechts in Nederland mochten bklijven als ze niet de helft van de pagina's uit de Koran scheurden. Vrouwvijandigheid, homohaat en het prediken van geweld keren bij Wilders steeds terug als reden om de Islam aan te vallen en "een verschrikkelijke godsdienst" te noemen.

Maar Christendom en Judaïsme bevatten dezelfde ingrediënten. Het Christendom heeft als onderbouwing gediend van de middeleeuwse Kruistochten (waarover Neil Faulkner een nuttig artikel heeft geschreven in International Socialism Journal nr. 109, winter 2006), gedwongen bekering van 'heidenen', rechtvaardiging van koloniale overheersing en imperialistische agressie-oorlogen. Dat gaat door tot vandaag de dag: president Bush zei vlak na 11 september 2001: "deze kruistocht, deze oorlog tegen terrorisme, gaat wel even duren." Om PR-redenen verdween het tactisch wel erg onhandige woord 'kruistocht' weer uit zijn woordenschat, maar de gedachtengang was herkenbaar. De Westerse wereld hoeft op het gebied van homofobie, seksisme en bloedige oorlogspolitiek bepaald geen les te nemen bij de Islam. De eigen Christelijke ideologische fundamenten hiertoe volstaan ruimschoots. Deepa Kumar gaat, in "Islam en Islamophobia" in de International Socialist Review van maart-april 2007, onder meer in op de grondig foutieve opvatting dat de Islam een wezenlijk akeliger godsdienst is dan bijvoorbeeld het Christendom.

Een aanval op de Islam, verpakt als kritiek op seksistische, homofobe en oorlogszuchtige elementen die in de Koran te vinden zijn, valt dan ook niet als godsdienstkritiek serieus te nemen. Het feit dat een gelijktijdige aanval op het Christendom bij Wilders ontbreekt laat dat zien. Wilders is niet bezig met de kritiek op de Islam als godsdienst. Hij is bezig met een aanval op Moslims als bevolkingsgroep.

Voor leden van die bevolkingsgroep is de Islam doorgaans iets wat ze van huis uit meekrijgen, mensen worden veelal in een Moslim-gemeenschap geboren. Ook Fortuyn, ideologische voorloper van Wilders, noemde de Islam "een achterlijke cultuur" - en voegde daaraan toe: "een godsdienst kan men verlaten, een cultuur kun je echter niet verlaten". (geciteerd in "Leest u zijn boeken maar" , een dossier dat de SP uitbracht in het voorjaar van 2002) Moslim zijn is dus, in deze redenering, geen kwestie van een 'fout' standpunt kiezen; het is een kwestie van deel zijn van een 'foute' bevolkingsgroep. Juist dàt maakt Islamofobie ook tot racisme.

Voeg daarbij de hele beeldvorming rond moslims. Het beeld dat mensen in hun hoofd hebben bij het woord 'moslim' vertoont veelal trekken van mensen uit het Midden-Oosten. Zowel de mannen in het 'Westerse' strakke pak die bijvoorbeeld veelal als woordvoerder van de Turks-Islamitische organisatie Millis Görus optreden als de aanhangers van Al Qaeda met hun baarden en Arabische uiterlijk zijn aanhangers van de Islam. Maar als Wilders 'Moslims' zegt, denken zijn toehoorders en geestverwanten dan aan mannen in strakke pakken? Of aan donkere, bebaarde, Arabisch uitziende mannen in Oosterse gewaden? En geloven we echt dat Wilders niet doorheeft dat zijn publiek veelal aan de tweede categorie denkt, en niet aan de eerste?

Wilders zegt 'Moslims' maar bedoelt feitelijk 'mensen die uit het Midden-oosten afkomstig zijn'. Dat, plus het feit dat hij de hele Moslim-gemeenschap onder vuur neemt, maakt zijn Islamofobie tot hard racisme. Soms echter valt hij Marokkanen aan als Marokkaan, rechtstreeks, en zonder rechtstreekse verwijzingen naar de Islam.

Zo maakte hij zich onlangs druk over een taakstraf voor een handvol jongeren die wegens vrij lichte overtredingen een taakstaf kregen: het aanleggen van een vlindertuin. De Jongeren waren van Marokkaanse afkomst, de vlindertuin werd in dat land aangelegd, en de jongeren deden erover op diverse wijzen verslag nadat ze terug waren in Nederland. Een prachtproject, zou ik denken, maar dus niet volgens Wilders.

Maar - en daar gaar het me nu om - gelooft iemand dat Wilders zich net zo druk zou hebben gemaakt als het om een soortgelijk project voor witte jongeren uit, ik noem maar iets, de Utrechtse wijk Ondiep, zou zijn gegaan? En waar is hier de Islam-connectie zichtbaar? het gaat hier om ordinaire stemmingmakerij tegen iedere vorm van positieve benadering van Marokkanen. Die verdienen bij Wilders een keiharde aanpak. Niet vanwege het aanhangen van de Islam - dat hele woord komt in het NRC-bericht waarop ik me hier baseer niet voor - maar simpelweg vanwege hun Marokkaanse herkomst. Door het vlinderproject waar deze jongeren aan deelnemen zo in een kwaad daglicht te stellen speelt Wilders rechtstreeks in op anti-Marokkaans racisme, zonder Islamofobe sluipwegen.

Hetzelfde racisme brengt zijn partij veelvuldig in stelling rond criminaliteit en overlast. Zo stelde kamerlid Fritsma in maart kamervragen die op de website van Wilders'club prijken onder de titel: "Criminele Marokkanen keihard aanpakken". In vraag drie is daarin sprake van het "enorme probleem van criminele Marokkanen" , waartegen in vraag vijf niet alleen "zwaardere straffen"maar ook "terugzending van allochtone criminelen (al dan niet na denaturalisatie) naar hun land van herkomst" als 'oplossing' wordt aangereikt. Crimineel zijn en Marokkaan zijn liggen hier in elkaars verlengde, en vanwege hun Marokkaanse achtergrond geldt hier een extra harde aanpak (niet slechts straf in Nederland, maar uitzetting bovendien).

Islamofobie en een rechtstreekse aanval op Marokkanen gaan samen in het begrip 'straatterroristen' dat Wilders gebruikt om met name Marokkaanse jongeren die overtredingen en misdrijven begaan aan te duiden. Het gaat hier niet om moord en doodslag, maar om dingen die de meeste mensen zullen aanduiden als overlast, wangedrag en vandalisme. Lastig als je er mee te maken van hebt, maar niet specifiek voor één bevolkingsgroep. En 'terrorisme'? Door het zo te noemen maakt hij van overlast hetzelfde als van een bloedbad.

Bovendien legt hij via dat beladen woord een onderhuidse koppeling tussen hangjongeren in een verpauperde wijk en de vliegtuigkapers van 11 september 2001 of iemand als Mohammed B. . "We maken daarbij geen onderscheid tussen terrorisme tegen de staat en terreur op straat", zegt hij in een toespraak in Rotterdam waar hij oproept tot zijn eigen oorlog tegen terrorisme. Het laat zien waar Wilders mee bezig is: het zaaien van een paranoïde panische angst voor hele bevolkingsgroepen, en het stelselmatig aanwakkeren van en inspelen op racistische haat.

(wordt vervolgd)