Bush geeft geschiedeniscollege

De fameuze vredesvriend en vakhistoricus George Bush - tijdelijk werkzaam als Amerikaans president - heeft een toespraak gehouden voor veteranen. Daarin trok hij vergelijkingen tussen de huidige oorlog in Irak en eerdere Amerikaanse oorlogen in Azië. Met name zijn visie op de Vietnam-oorlog was zeer de moeite waard.

De strekking ervan was: de VS moet winnen in Irak, want als de VS vertrekt uit Irak dan komt er een soortgelijk bloedbad als destijds na het Amerikaanse vertrek uit Vietnam en aangrenzende landen. "In Cambodja begon de Rode Khmer een moorddadig bewind waarin honderdduizenden Cambodjanen omkwamen door honger en marteling en executie", zo meldde onze geschiedkundige. "In Vietnam werden voormalige bondgenoten van de Verenigde Staten en regeringsfunctionarissen, intellectuelen en zakenlieden naar gevangenkampen gestuurd, tienduizenden omkwamen. Nog eens honderdduizenden ontvluchtten het land in wrakkige bootjes; veel van hen gingen naar hun graf in de Zuid-Chinese Zee." En even later: "Een onmiskenbare erfenis van Vietnam is dat de prijs van terugtrekking betaald werd door miljoenen onschuldige burgers wiens ellende onze woordenschat heeft aangevuld met termen als 'bootvluchtelingen', 'heropvoedingskampen' en 'killing fields'."

Je moet maar durven. Verdraaiingen, weglatingen en regelrechte onzin vermengen zich hier tot een woordenbrij. Onzin: de 'killing fields' is een woord dat betrekking heeft op de Rode Khmer in Cambodja, en hort dus niet bij de 'erfenis van Vietnam', tenzij dat een codewoord is voor de hele Amerikaanse oorlog in die regio. Onzin: 'heropvoedingskampen' waren er al veel eerder, in Noord-Korea en China. Dat is dus geen Vietnamese 'aanvulling van de woordenschat'.

Verzwegen doden

Maar dat zijn bijzaken. Veel belangrijker is wat hier wordt weggelaten. Laten we aannemen dat de dodencijfers van onze Witte-Huis-historicus correct zijn: tienduizenden in Vietnam na het Amerikaanse vertrek, honderdduizenden in Cambodja, nog eens een onbepaald aantal in de Zuidchinese zee. Waar zijn de doden die door het Amerikaans oorlogsgeweld gebleven? Waar zijn de slachtoffers van de bommenwerpers, de moordende patrouilles in dorpen als My Lai, de beschietingen vanuit helicopters van alles wat beweegt in de zogeheten 'free fire zones', de CIA-moordpartijen in Operatie Phoenix, bedoeld om iedereen die politiek activist was van het Nationaal Bevrijdingsfront waarin het verset in het Zuiden van Vietnam zich had gebundeld uit de weg te ruimen?

Niemand weet het precieze aantal. Maar het zijn er meer dan "enkele tienduizenden", meer dan "honderdduizenden" ook. Maar een redelijk gedocumenteerde reeks cijfers laat onder meer het volgende zien: tussen de 444.000 en de 1.100.000 militairen aan de kant van de verzetslegers ('Noord-Vietnam' en de 'Vietcong' (1)); tussen de 50.000 en de 1.500.000 burgerslachtoffers in het zuiden van Vietnam (bijna alle van de 9 genoemde schattingen lopen in de honderdduizenden,; de 50.000 is dan ook absurd laag); tussen de 181.483 en de 650.000 'Zuidvietnamese' militairen; en alleen al 65.000 burgerslachtoffers in het noorden van Vietnam vanwege Amerikaanse bombardementen. Daar komen de rond de 55.000 Amerikaanse soldaten nog bij, plus de tegende 6000 doden onder Amerikaanse bondgenoten, zoals Zuid-Korea en Australië.

In totaal tussen de één en meer dan drie miljoen doden. Allemaal opgeofferd aan de poging van de machthebbers in de VS om koste wat kost in Vietnam te blijven en te winnen, en allemaal uit het verhaal van Bush zorgvuldig weggelaten. De tienduizenden slachtoffers die Bush meent te zien na het Amerikaans vertrek zijn hiervan slechts een fractie; alleen al het aantal burgerdoden in 'Noord-Vietnam' door Amerikaanse bommen is al van een zelfde orde van grootte.

Fraaie vrienden van de VS

Over de gebeurtenissen die Bush wel noemt valt ook wel meer te zeggen. Hij jammert over de "regeringsfunctionarissen"en de "bondgenoten van de verenigde Staten"die na het Amerikaanse vertrek slachtoffer werden. Enige duidelijkheid over het soort regering, het soort bondgenoot waar de VS op leunde, lijkt me wel nuttig. Het ging om een militair bewind dat folterde, moordde, zich ongehoord verrijkte (de naam van één van de militaire leiders, de infame heer Thieu, was zo ongeveer synoniem met corruptie. Zijn collega, generaal Ky, was een groot fan van die andere vredesvriend en vakhistoricus, Adolf Hitler. Belangrijke economische activiteit van het regime: heroïnehandel. Over de twee heren en hun connectie met heroïne en de in dit soort zaken voor de handliggende CIA-rol vertelt Alfred McCoy meer in een hoofdstuk van zijn boek The Politics of Heroine in South East Asia.

Dat was het soort bondgenoten die door grootschalig Amerikaans militair geweld in het zadel werden gehouden. Erg veel sympathie onder de bevolking zullen ze niet hebben genoten. Maar van de tevoren voorspelde bloedige afrekening, het fameuze 'bloedbad', was na de smadelijke aftocht van Amerikaanse troepen in 1975 - beschreven in een artikel in The Nation - geen sprake. Ja, een fors aantal functionarissen van het corruypte collaborateursregime dat was het - gingen aar die heropvoedingskampen. daar deden ze wat Vietnamese boeren al veel langer deden: heel hard werken, onder zware omstandigheden.

Ja, bewakers pleegden ongetwijfeld mishandelingen, ja mensen bezweken daar aan, ja, het bewind stuurde daar ook grote aantallen mensen heen die weinig of niets hadden misdaan. Maar van systematische moordpartijen was geen sprake, en het waren ook geen foltercentra. Het verschilde niet wezenlijk, qua hardheid en qua doelstelling, van de interneringskampen waar in Nederland echte en vermeende collaborateurs werden gegooid na de nazi-bezetting.

Oplossing voor Irak

Terug naar vandaag, naar de vergelijking met Irak. Net als destijds schermt Bush met de dreigende vergelding dieveel mensen in Irak te wachten zou staan als de VS zouden vertrekken. Net als destijds is er geen reden om de spookverhalen uit het Witte Huis te geloven. Maar twee dingen zijn duidelijk. Allereerst: er vallen nu doden, in enorme aantallen, vanwege de Amerikaanse bezettingsoorlog in Irak. De cijfers kruipen griezelig in de richting van de Vietnamese getallen. Dat moet stoppen, en dat vereist een onmiddellijke Amerikaanse aftocht.

In de tweede plaats: hoe langer de Verenigde Staten proberen hun bloedige verblijf te rekken door middel van nieuw militair geweld, hoe groter en intenser de gevoelens van haat, afkeer en wraakgevoelens onder Irakezen zullen worden. Als de VS een bloedbad tegen hun bondgenoten willen voorkomen, of de schaal ervan zo klein mogelijk willen houden, dan kunnen ze beter vandaag vertrekken dan morgen.

In de derde plaats: als Bush wèrkelijk bezorgd is dat na een Amerikaans vertrek bondgenoten van Amerika, mensen die voor de bezettingsmacht hebben gewerkt, hert slachtoffer worden van vergelding - dan weet ik een hele eenvoudige oplossing. Waarom biedt Bush zijn vrienden geen onderdak aan? Waarom neemt hij zijn handlangers en hun familieleden niet gewoon mee naar de Verenigde Staten? Dat is bepaald goedkoper - in geld en vooral in mensenlevens - dan eindeloos in Irak blijven. Doorgaan met deze allang vrijwel verloren oorlog en zich verschuilen achter wat er eventueel zou kunnen gebeuren na vertrek - dat betekent als medemenselijkheid vermomde massamoord.

Noot: (1): Noord-Vietnam , Zuid-Vietnam en Vietcong staan niet voor niets tussen aanhalingstekens; de woorden zijn gekleurd en verpakken een onwaarachtig beeld. Na de onafhankelijkheidsoorlog die Vietnamese verzetsstrijders tegen Frankrijk voefrden (1946-1954) werd in het Noorden een onafhankelijk Vietnam erkend; het zuiden werd onder Amerikaanse dekking tot een pro-westers, slechts in schijn onafhankelijke, staat omgevormd. 'Noord-Vietnam' is dus in feite gewoon dat deel van Vietnam dat van het koloniale gezag was bevrijd. De deling tussen Noord en Zuid was slechts een tijdelijk iets; van een rechtmatige staat, 'Zuid-Vietnam' was nooit sprake.

'Vietcong' was een afkorting voor Vietnamese communisten, en fungeerde gewoon als scheldwoord. Wat de Vietnamese verzetsstrijders dreef was boven alles een verlangen naar nationale onafhankelijkheid. Dat funtionarissen van de Vietnamese Communistische partij die strijd aanvoerde is juist, maar geen reden om de Amerikaans propagandistische woordkeus te volgen. De juiste aanduiding voor de verzetsorganisatie in het Zuiden van Vietnam is Nationaal Bevrijdingsfront, afgekort NLF.

(Over Cambodja en de 'Killing Fields' hopelijk binnenkort meer, net als over enkele andere door Bush in zijn toespraak aangestipte zaken. Maar ik beloof niks...)