Hoe je een fascist herkent (deel 4)

Geert Wilders is een fascistisch politicus. Om dat aan te tonen begon ik in maart van dit jaar de serie "Hoe je een fascist herkent". Het is - op de dag dat Wilders een verbod van de Koran, zelfs in moskeeën zelf bepleit - wel weer eens tijd om deze serie voort te zetten. Waar waar we gebleven?

In deel één gaf ik aan dat het etiket 'fascisme' niet zomaar op iedere nare politieke figuur moet worden geplakt. Fascisme is een doordachte politieke typering, geen scheldwoord. In deel twee bekeek ik het Islamofobe racisme, en liet zien dat dit veel verder gaat dan het alledaagse racisme waar zeer veel politici mee behept zijn. Het is Wilders te doen om "het zaaien van een paranoïde panische angst voor hele bevolkingsgroepen en het stelselmatig aanwakkeren (...)van racistische haat." Deel drie laat zien hoe dat racisme past in een fel nationalisme van veel verder gaat dan de sentimentele aanhankelijkheid aan 'het vaderland', de vlag en het nationale voetbalelftal. "Moslims zijn in Wilders' ogen dan ook niet zozeer profiteurs(...), maar volksvijanden, potentiële landverraders." Daar vertoonde zich "een buitengewoon griezelige parallel met het favoriete racisme van de jaren dertig: het antisemitisme". En de combinatie van racisme en nationalisme zoals Wilders die hanteert "brengt hem vrij dicht in de buurt van mensen als Flip de Winter en Jean Marie Le Pen - mensen die wel degelijk een fascistisch verschijnsel vertegenwoordigen."

Racisme en nationalisme zijn bestanddelen van Wilders' wereldbeeld. Maar er is veel meer dat hem in de buurt van fascistische politiek brengt. Zo zijn er de ongekend grove ideeën die hij heeft over politie en justitie. Tekenend was zijn stelling dat de politie wat hem betreft tijdens rellen met scherp mag schieten. Inhoudelijk was die oproep gebakken lucht: de politie heeft die bevoegdheid allang. Maar de toonzetting: 'mensen maken rumoer op straat? Knal ze neer!' is veelbetekenend. Zelfs de doorgaans niet zachtzinnige VVD noemde het voorstel "idioot". En Gerrit van de Kamp, voorzitter van politievakbond ACP sneerder: "als hij zo graag een bananenrepubliek wil, moet hij daar misschien maar eens naar op zoek gaan." (Parool, 29 mei 2007)

Deze bloeddorstige mening van Wilders staat niet op zichzelf. In het plan "Justitie en Politie met Ambitie" pleit de groep-Wilders voor strenger straffen; geen enkel oog meer voor de positie van daders - "De rechtspleging moet alleen voor de slachtoffers begrip en compassie tonen" -; verplicht levenslange gevangenisstraf als een zwaar geweldsmisdrijf een derde maal begaan wordt; bij taakstraffen altijd óók een voorwaardelijke gevangenisstraf opleggen; slechtere voorzieningen voor gevangenen - de kosten per gevangene per dag moeten omlaag; standaard meer mensen op één cel; afschaffing van voorzieningen als TV. "Het is geen schande als het nederlandse gevangenisregime een van de zwaarste uit de Europese Unie wordt."

Veroordelen met een werkstraf in publieke ruimten moeten als zodanig herkenbaar zijn., zodat zij die staf "moeten ondergaan op een manier die hen publiekelijk te kijk zet." Dit omdat "de afschrikwekkende werking van straffen aanzienlijk vergroot kan worden door aan de tenuitvoerlegging daarvan een beschamend element toe te voegen." Ieder idee van bescherming van privacy van gestraften gaat overboord. En laat niemand denken dat Wilders zich hierbij wil beperken tot zware criminelen: hij noemt ook "het verwijderen van graffiti en het herstel van vernielde publieke goederen", als voorbeelden "werkzaamheden die herstel van de gevolgen van criminaliteit impliceren." Wat Wilders betreft mensen wegens kleinschalig vandalisme aan een middeleeuwse schandpaalbehandeling blootgesteld. Ten slotte pleit Wilders voor een volledig kraakverbod, zonder uitzonderingen.

Alles bijeen is dit een veel hardere houding die Wilders wil doorvoeren, een houding die richting politiestaat gaat. Maar fascisme is dit als zodanig nog lang niet. We moeten echter zijn autoritaire houding rond politie, justitie, criminaliteit en openbare horde plaatsen tegen de achtergrond van de richting waarin Wilders de hele maatschappij wil verbouwen. Die richting is op brute, nauwelijks verhulde wijze, antidemocratisch en dictatoriaal.

De kern van zijn ambitie wordt duidelijk door een blik op de sociaal-economische programmapunten van Wilders. We vinden ze op een rijtje in zijn "Onafhankelijkheidsverklaring" uit maart 2005. Daar valt sowieso een extreem neoliberale houding op. Alle mogelijke ruimte voor ondernemersvrijheid, ten koste van de rest van de maatschappij. Maar daarin maakt Wilders een sprong waar een gewone neoliberaal voor terugdeinst - een sprong die Wilders doet botsen met ieder idee van bescherming van collectieve rechten van arbeiders. En die breuk, wil hij die echt doorzetten, vereist de instelling van een dictatuur.

Twee voorbeelden maken dat, met enig nadenken, wel duidelijk. Wilders wil de afschaffing van het minimumloon. En hij wil het schrappen van de regel dat afgesloten CAO's bindend worden verklaard voor de hele bedrijfstak. Allebei zijn binnen min of meer democratische verhoudingen uitgesloten.

Neem het eerste punt. De Verenigde Staten, in vele opzichten de neoliberale/ neoconservatieve modelstaat waarin Wilders een voorbeeld ziet, kent een minimumloon. Veel is het niet, maar het principe dat er een niveau van beloning is waar beneden arbeid openlijk tot slavernij verwordt is zelfs daar erkend. En dit in een land waar sociaaldemocratische politiek nauwelijks vorm heeft gekregen en de macht van vakbonden steeds verder is afgebrokkeld onder druk van meedogenloos optredende ondernemers en regeringen die zede ondernemers op vrijwel alle punten ter wille zijn. Wilders wil op sociaal vlak nog veel verder terug de negentiende eeuw in dan Bush.

Is er iemand die gelooft dat hier a. ooit een parlementaire meerderheid voor te vinden is, en b. als zo'n voorstel wordt aangenomen, mensen passief op hun stoel blijven zitten om zich naar de neoliberale slachtbank te laten leiden? Wilders gaat die met scherp schietende politie waar hij voor heeft gepleit in dat geval nog hard nodig hebben, want het aantal "raddraaiers"en "relschoppers" zou op dat moment wel eens snel in de vele tienduizenden kunnen lopen.

Iets dergelijks geldt als hij werkelijk probeert de verbindend verklaring van CAO's op de helling te zetten. Regel is nu dat als de vakbond een CAO afsluit in bijvoorbeeld de metaal, die afspraken gelden in alle bedrijven in die sector - ook bij bedrijven waar weinig of zelfs geen vakbondsleden zijn. Dit voorkomt dat bedrijven er voordeel van ondervinden om geen zaken met vakbonden te doen en zo met lagere lonen en slechtere arbeidsomstandigheden weg kunnen komen.

Schaf je deze bepaling af dan moedig je daarmee ondernemers aan om geen CAO's met vakbonden meer af te sluiten. Bedrijven die dat nog wel doen, tolereren daarmee hogere kosten en minder ongebreidelde vrijheid van bazen tegenover arbeiders. Vakbonden zullen dan bedrijf voor bedrijf hun positie moeten verdedigen, de hele balans tussen ondernemers en vakbeweging kantelt enorm in het voordeel van de ondernemers. Dat is wat Wilders beoogt. Van zijn afkeer van vakbonden maakt hij sowieso geen geheim. In een interview met een ondernemersblad spreekt hij van "die gruwelijke vakbewegingen".

Het schrappen van de verbindendverklaring van CAO's is aan die vakbeweging een rechtstreekse oorlogsverklaring. het idee dat FNV en CNV dit gaan accepteren is nauwelijks realistisch. Voor de vakbondsleiding komt daarmee hun machtspositie in de maatschappij op de tocht te staan; voor de vakbondsleden gaat het om directe bescherming van collectief bevochte rechten.

Maar ook veel ondernemers en politici, zowel sociaaldemocraten als gematigd rechtse, zitten op zo'n confrontatiepolitiek niet te wachten. Juist overleg en poldermodel houdt - in hun wereldbeeld - de vakbeweging plooibaar, en daarmee het personeel rustig en de bedrijven zoveel mogelijk vrij van stakingsonrust. De vakbeweging zo frontaal op de kast jagen breng die harmonieuze gang van zaken in gevaar. Wil Wilders dit doordrukken, dan heeft hij daarvoor evenmin een Kamermeerderheid als voor afschaffing van het minimumloon. Dit beleid vergt het verslaan van de vakbeweging èn van niet alleen sociaaldemocratisch links, maar ook de hoofdstroom van bijvoorbeeld het CDA. Zonder een dictatuur is dit onhaalbaar.

Wilders realiseert zich dat zijn beleid inderdaad een autoritair bestuur vergt. In het genoemde interview krijgt hij de vraag voorgelegd: "Zoiets kan alleen als er een tijdelijke dictatuur wordt afgekondigd, denken wij dan hardop. Zou u daar een voorstander van zijn?" Wilders: "Aan een dictatuur van het volk lijkt mij niets mis." Wie daarin de dictator zou zijn laat zich wel raden. Overigens ging het de vraagstellers hier niet om afbraak minimumloon en CAO-regels, maar om andere economische maatregelen die volgens zowel interviewer als Wilders zonder harde hand nogal lastig door te voeren zijn.

De autoritaire dynamiek in Wilders' versie van neoliberalisme is glashelder - voor wie achter zijn woorden van vrijheid kijkt naar de kern van zijn programma. Zeer terecht vroeg Paul Benschop, van Antifascistische Actie (AFA) in een goed artikel op de website van Grenzeloos al aandacht voor de sociaal-economische ideeën van Wilders. Hij noemt dit soort plannen van Wilders een "ongeremde aanval op de eigen achterban."

De racistische en nationalistische haat die Wilders zaait trekt de meeste aandacht. Maar via het stoken van deze haat beoogt Wilders steun te verwerven voor iets dat veel verder gaat: een naakte dictatuur ten gunste van keihard ondernemend Nederland.

Dat Wilders een fascist is, is hiermee nog niet sluitend aangetoond. Maar dat hiermee we hier een element te pakken hebben dat hem tenminste in de buurt van fascistische politiek brengt lijkt mij wel duidelijk.

(wordt vervolgd)