Dit en dat over de G8-protesten

Langzaam maar zeker zijn de indrukken van een weekje actievoeren tegen de G8 in heiligendamm aan het bezinken. Over de grootste dingen heb ik inmiddels geschreven. Maar er valt nog veel meer te vertellen, dus ik neem de week nog eventjes door.

Heenreis

De reis ging met bussen, georganiseerd door de Internationale Socialisten. Voorverzamelen in Utrecht, 's avonds, en op weg. Schoolreisjessfeer, maar ook veel kletsen over politiek en zo. Bij de grens: controle. Drie mensen moesten we achterlaten omdat ze geen pas bij zich hadden. Zuur hoor.

We stopten diverse keren bij benzinestations met versnaper-winkel. Bij één daarvan zagen we SM-attributen, zweepjes en handboeien liggen, aanleiding tot knipogende opmerkingen van ons naar het mogelijk komende politiegeweld rond de G8...

Bij een tussenstop verscheen opeens veel politie, voor passen- en tassencontrole. Dat was een vertoning. Allemaal de bus uit, tas opendoen zodat de agenten er in konden gluren. "Do you have a gun?" vroeg de agent die mij afhandelde. Alsof ik zou zeggen: "ja, alstublieft, hier is mijn Kalashnikov. Wilt u mijn bazooka ook?" Bizar.

We reden de hele nacht door, kwamen in de ochtend in Rostock aan. Naar het kampeerterrein dat actievoerders hadden georganiseerd, tent opzetten, de stad ingelopen richting demonstratie.

Demonstratie met rellen toe

Bij het verzamelpunt voor de betoging was het eerst wachten, rondkijken en dergelijke. Eerst leken de aantallen bescheiden, maar als snel zagen we dat niet alleen het veld waar een podium met muziek stond, volliep, maar ook de grote weg die erlangs liep. Daar stelde zich groep na groep op, met vlaggen, spandoeken, mensen die pamfletten uitdeelden en kranten verkochten. Het gebruikelijke tafereel van demonstranten die zich opmaken voor de actie, de gespannen hoopvolle afwachting...

Daarna: lopen! Over de betoging zelf heb ik in een eerder stuk al bericht, en ook over de rellen aan het eind. Inmiddels is veel meer duidelijk over dat geweld. Ik vertelde zelf al hoe provocerend het was toen tientallen ME-ers, in volle wapenuitrusting, opgesteld stonden, zodanig dat aankomende betogers er vlak langs liepen. Dreigend, maar totaal onvoldoende m een grote rel te bedwingen - maar ruim voldoende om mensen kwaad en opgefokt te maken.

Achteraf hoorden we over een politiewagen die in brand zou zijn gestoken, hetgeen aanleiding zou zijn voor politieoptreden. Maar dat politieoptreden bestond niet uit het blussen van het brandje maar uit het bestoken van betogers met traangas en waterkanon. Dè manier om de zaak te laten escaleren en paniek te zaaien. Volgens videomateriaal dat in handen van Indymedia Duitsland viel ging aan de aanval op de politiewagen een poging tot arrestatie vooraf, van iemand van het zogeheten Zwarte Blok.

Met dat laatste worden autonome activisten aangeduid die zich donker kleden, om als groep op te treden en tegelijk herkenning door agenten te bemoeilijken. Ze zien eerder de noodzaak tot confrontatie met de politie dan heel veel andere demonstranten, ook ikzelf, nuttig en nodig vinden. Maar het is onjuist om het Zwart Blok als raddraaiers en relschoppers-om-het-relschoppen af te schilderen. En in de demo van 2 juni reageerden mensen, al dan niet vanuit dat Zwarte Blok hooguit op politiegeweld.

Inmiddels wordt duidelijk dat hoogstwaarschijnlijk ook politieagenten, vermomd als Zwart Blok-mensen, de zaak opfokten. Een deelnemer aan de demonstratie zagen drie of vier ongebruikelijk zwaargebouwde, als Zwart Blok-mensen uitgedoste lieden, die de richting politie liepen, de tegengestelde richting uitliepen als de stroom demonstranten. Een ander viel op hoe onvriendelijk sommige 'autonomen' waren tegen mededemonstranten, dat ze op nogal lompe wijze weigerden uitgedeelde pamfletten en dergelijke aan te nemen. bewijs is dit op zichzelf niet. maar de mogelijke inzet van politieprovocateurs verdient op zijn minst nader onderzoek.

En dan zijn er de grote aantallen gewonden, waarmee de media de demonstratie dramatiseerden. Allereerst zijn daarbij oogirritaties vanwege traangas en andere lichte letsels meegerekend, zo meldt Alex van Veen in Ravage Digitaal.. Maar vooral de enorme, nogal lachwekkende cijfers van het aantal politiegewonden zijn inmiddels onder de druk van de werkelijkheid bezweken. Van de beweerde 430 gewonden aan politiekant hebben er slechts twee de binnenkant van een ziekenhuis gezien; beiden konden dezelfde dag weer weg (zie voor veel van dit alles Marius Henser en Ulrich Rippert, "Anti-G8 demonstration violence: questions and contradictions" , World Socialist Website, 7 juni 2007). De conclusie dat de politie aanstuurde op rellen, om daarmee de media en politici de gelegenheid te geven om de acties in een kwaad daglicht te stellen, is naar mijn mening juist.

Letters maken op commando van Greenpeace

Zondag was een rustige dag. Er was bij een universiteitsgebouw een openluchtbijeenkomst met sprekers tegen de oorlog. Aanvankelijk dacht ik daarheen te gaan, maar anderen wilden meedoen aan een Greenpeace-actie bij de haven waar 1000 mensen als vrijwilligers voor nodig waren. Omdat ik hier was om wat te doen, en niet zozeer om naar toespraken te luisteren, omdat ik wel nieuwsgierig was naar hoe zo'n Greenpeace-actie werkte, en omdat een paar van de gezelligste mensen van onze groep ook die kant op gingen, besloot ik ook Greenpeace-waarts te gaan.

Dat was een leerzame ervaring, uit de categorie eens maar liever nooit weer. Eerst mochten we vooral wachten. Daarna werden we door de Greenpeace-actieleider die op een hoogwerker stond, naar omlijnde vakken op het veld gedirigeerd. Die vakken vormden letters en zo: "G8, ACT NOW". Samen met het op de grond ontrolde spandoek moest dit een fotogeniek statement tegen klimaatsverandering opleveren. Dus lieten we ons anderhalf uur lang uit de hoogte toeschreeuwen.

Voor enig initiatief van actievoerders zelf was geen ruimte, het was steeds: 20 mensen naar de A graag, nog dertig om de G goed te krijgen... Zeer uit de hoogte, ook letterlijk. En de schreeuwstem van de actieleider, te dicht in de te hard afgestelde microfoon, verhoogde nog het autoritaire effect. En toen de letters klaar waren moesten de talloze fotografen allemaal een stellage op om hun plaatjes te schieten. Toen we onze letterlijnen uit mochten, waren we dus weer een half uur verder.

Het is tekenend voor de aanpak van Greenpeace: een directie plus staf die acties verzint; goedgetrainde vrijwilligers die doen wat ze gezegd wordt in, vaak spectaculaire, acties; en een publiek dat doorgaans als donateur mag dienen en een heel enkele keer als figurant mag komen opdraven, zoals bij deze gelegenheid. We ondergingen het maar, weglopen was niet echt sportief naar de andere figuranten die er kennelijk wèl de aardigheid en de zin van inzagen.

O ja, zelfs bij dit soort acties was de politie hoogst aanwezig. Toen we aankwamen werden sommigen van ons staande gehouden voor tascontrole. Dat ging selectief; wie er uitzag als 'gevaarlijke autonoom' - bijvoorbeeld vanwege Palestijnensjaal en zwarte jas met capuchon - kon controle verwachten. Mijn kameraad Jelle bijvoorbeeld. Nou, zo werkt dat bij mij niet, dit soort onderscheid laat ik me niet aanleunen. Ik bleef naast hem staan, met mijn weliswaar nonchalante, maar niet bepaald alternatieve, laat staan autonome, outfit. Toen ging een agent, bijna verontschuldigend, mij ook maar even controleren op boobytraps en katyusha's. Of zoiets. Zowel over de actie als over deze rare politiecontrole schrijft ook Jelle Schuurman op zijn lezenswaardige weblog.

IJselijke zelfbeheersing, snerpende spanning

Ook over de demonstratie van maandag, voor migratierechten, schreef ik al eerder. Tienduizend mensen die zich eerst verzamelden bij een asielzoekerscentrum net buiten Rostock, en die vervolgens probeerden te demonstreren, daarbij 'begeleid' door een immense politiemacht. We mochten aanvankelijk niet eens lopen, en toen dat wel mocht had de politie zware beperkingen opgelegd, en zich het recht verschaft om demonstranten eruit te pikken die zich niet aan regels (geen gezichtsbedekking bijvoorbeeld) hielden.

Hoe de clowns de grimmige sfeer doorbraken en zeer bijdroegen aan een vreedzame afloop, schreef ik al. Maar het kan geen kwaad nog eens te onderstrepen hoezeer de politie aanstuurde op veel grimmiger scenario's. Niet alleen met de strenge regels en de extreme bevoegdheden die ze had gekregen of genomen. Maar ook door de plekken waar wel en waar geen politie stond opgesteld.

Zo liepen we op een gegeven moment langs een spoorbaantje. Eerst liep de ME op die lijn. Maar even later maakte ze een flink stuk van de rails vrij, zodat demonstranten daar op konden. Tussen de rails en de bielzen lagen de stenen, voor het oprapen. Het was alsof de politie zei: tast toe, ze ligger er klaar voor! Maar niemand had trek trek, er vloog geen enkele steen.

Hier verdient de opstelling van het, tussen andere demonstranten zichtbaar aanwezige, Zwarte Blok, een zeer eervolle vermelding. Op geen enkele politieprovocatie gingen mensen van het Zwarte Blok in, mensen riepen felle leuzen maar dat hoort ook zo. Het feit dat de organisatie er op wees dat er mensen mee betoogden die geen verblijfspapieren hadden, mensen dus die arrestatie bespaard diende te blijven, droeg ongetwijfeld aan deze verantwoordelijke opstelling van alle demonstranten bij.

De hele betoging bleef akelig spannend, een zenuwentoestand. dat het relatief goed af zou lopen stond geenszins vast. Toch zag ik af en toe tekenen van hoop. Niet alleen vielen er nu en dan gaten in de, vaak rommelige, politielinies. Ik zag ook twee keer agenten die op een landkaart zaten te turen waar ze nu eigenlijk waren. Wel een beetje vermakelijk om te zien was dat. Het beeld van een grimmige politiemacht vermengde zich met het beeld van een politiemacht die ook niet precies wist wat en hoe. Dat stelde enigszins gerust.

Achteraf kunnen we zeggen dat deze betoging een soort keerpunt was in de week. de opkomst was veel hoger dan verwacht. En de zelfbeheersing van de demonstranten doorkruiste de strategie van de autoriteiten om ons allemaal in de hoek van de relschoppers en raddraaiers neer te zetten. De strategie van criminalisering van ons verzet verloor die dag.

Vrolijke optocht

De volgende dag, dinsdag 5 juni, namen we deel aan een demonstratie tegen militarisme. Wat en hoe was een beetje vaag, en al op de weg vlakbij de ]camping werden we door de politie tegengehouden. Hop, naar het station, en in vier propvolle treinen naar een naburig dorp waar we tegen een wapenfabriek gingen betogen. Bij aankomst op het stationnetje van dat dorp werd het leuk: allemaal die loopbrug op, leuzen roepen en zingen, heerlijk galmde dat. maar ik was wel een moment bevreesd dat de stellage zou bezwijken...

Het station uit, een vrij tamme politiecontrole, wachten op straat, en daarna: lopen. Dit was een levendige, relaxede demonstratie, ik denk van een paar duizend mensen.De politie was kennelijk op een PR-missie om goodwill te verwerven, want veel last hebben we niet gehad. De bekende leuzen riepen we met de Internationale Socialisten en bondgenoten: tegen Bush en zijn vriendjes, tegen de oorlog, tegen de hele G8. Later klonk er een mooie leus, gericht op de plaatselijke bevolking: "G8 kostet 100 Millionen, Gibt's die Leute die hier wohnen!", als ik hem goed heb gereconstrueerd.Inderdaad: dat geld voor veiligheid is beter besteed aan de levensstandaard van, onder andere, de bepaald niet rijke bevolking van Rostock en omgeving.

Midden in het dorpje sloten we de demonstratie af met een manifestatie waar diverse sprekers het woord voerden, onder andere iemand van een Japanse vredesorganisatie. Alleen de aanwezigheid van zo iemand was inspirerend. Het liet zien hoezeer de strijd tegen oorlog een wereldwijde strijd is.

en verder...

Over de zesde juni, onze glorieuze vreedzame veldtocht door verboden gebied, onze succesvolle blokkadeactie rond Heiligendamm, heb ik uitvoerig geschreven. Daar hoeft weinig meer bij. De terugreis, de dag daarop, verliep zonder zaken die opmerkelijk genoeg zijn om hier bericht te worden. Maar over de betekenis van de acties tegen de G8 valt nog veel meer te zeggen. Wordt dus vast nog vervolgd alhier...