Discriminatie bestaat wel degelijk
Hier zijn wat cijfers en citaten: "Zo is de werkloosheid onder etnische minderheden gestegen: van 8,9 procent in 2001 naar 16,4 procent in 2005. Onder autochtonen steeg de werkloosheid van 2,9 procent in 2001 naar 5,2 in 2004 (CBS, Statline)." Onder jonge migranten is het nog erger: "In 2005 is van de jonge niet-westerse allochtone beroepsbevolking (15-24 jaar) 26 procent zonder werk, tegen 11 procent van de autochtone jongeren (CBS Statline) ."
Veelal wordt achterstand in scholing als reden aangevoerd voor dit verschil, maar dat is op zijn minst onvolledig. "Op elk onderwijsniveau is de werkloosheid onder allochtonen hoger dan onder autochtonen." Dat blijkt uit cijfers: "In 2002 is bij laagopgeleide personen 13 procent van de allochtonen werkloos tegenover 5 procent bij de autochtonen. Van de hoogopgeleide allochtonen is 10/ procent werkloos tegenover 3 procent van de autochtonen."
Onderzoeken laten zien dat discriminatie een rol speelt. Zo vond in opdracht van GroenLinks in 2005 een proef plaats. "In het onderzoek werden in totaal 336 bedrijven benaderd door proefpersonen die zich voordeden als MBO-scholier en een Nederlandse dan wel een Marokkaanse naam opgaven in het telefoongesprek. Het bleek dat vooral bedrijven in de bouwsector het niet zo begrepen op scholieren met een Marokkaanse achternaam. Slechts 15 procent maakte een kans op een uitnodigingsgesprek tegen 41 procent van de scholieren met en Nederlandse naam. In de detailhandel en de horeca zijn de verschillen veel kleiner."
In 1995 - toegegeven, eventjes geleden - vond een onderzoek plaats naar de houding van personeelsfunctionarissen. "10 procent van de respondenten zei geen allochtone werknemers in dienst te nemen en nog eens 25 procent gaf aan slechts bepaalde groepen allochtonen te accepteren. " Anders gezegd: 35 procent van de ondervraagde personeelschaf erkende aan discriminatie te doen. Dit alles, en nog veel meer, staat met bronvermelding te lezen in 'Discriminatie op de arbeidsmarkt - Factsheet' , op de website 'Art. 1 - voorkomt en bestrijdt discriminatie', van de vereniging 'Art. 1.', waarin het vroegere Landelijke Bureau Racismebestrijding en plaatselijke antidiscriminatiebureau's samenwerken.
Anoniem solliciteren heeft nare bijsmaak...
Dat is de achtergrond van de discussie die al een tijdje plaats vindt over het zogeheten anoniem solliciteren, oftewel het insturen van bijvoorbeeld een sollicitatiebrief zonder daarin herkomst te vermelden, en zonder dat je aan de naam die herkomst kunt herkennen. Het idee is: als een personeelschef niet weet of die een autochtoon of een autochtoon voor de neus krijgt, kan de personeelschef ook niet van te voren de allochtoon overslaan voor een sollicitatiegesprek.
Dit is natuurlijk een middel met een hele nare bijsmaak. Iemand moet zichzelf als het ware vermommen tot afkomstloos, om zo eventuele discriminatie te omzeilen. In plaats van dat de personeelchefs die discrimineren worden aangepakt, moet de sollicitant een stuk van de identiteit niet tonen. In een beschaafde maatschappij zou dit de omgekeerde wereld zijn, en daarom onaanvaardbaar. Maar die beschaafde maatschappij bestaat nog niet.
Discriminatie frontaal bestrijden lukt weliswaar niet via dit anonieme solliciteren. Maar discriminatie omzeilen zodat allochtonen banen krijgen waar ze anders buiten werden gesloten, blijkt langs deze weg wel te lukken. In Nijmegen loopt al enige tijd een proef. "Nijmegen heeft tussen augustus 2006 en februari van dit jaar in totaal 17 sollicitatieprocedures bij drie gemeentelijke afdelingen geanonimiseerd. Ter controle werden twintig procedures bij vier andere afdelingen niet-anoniem gehouden. Gebleken is dat allochtonen en autochtonen in de anonieme procedures evenveel kans maakten, terwijl bij de andere vier afdelingen vaker autochtonen werden uitgenodigd voor een gesprek." Dat meldt de website van het blad Intermediair op 4 april 2007. Overigens is het verschil volgens De Volkskrant niet zeer overtuigend, vandaar dat de proef wordt voortgezet.
... maar de aanval erop deugt niet
Nu wil minister Guusje ter Horst (PvdA) het anoniem solliciteren ook bij rijksambtenaren invoeren. Dat leidde gisteren tot hoogst verontwaardigde vragen in de Tweede Kamer, waar vrijwel de complete politieke rechterzijde, in dit geval weer eens gesteund door de SP, te hoop liep. Het CDA opende, bij monde van een zekere meneer Van Heijnum, opende de aanval en sprak van "een onzalig plan." Hij noemt het "de wereld op zijn kop", en zegt "we gaan toch niet accepteren dat je in dit land je naam, afkomst en huidskleur op je sollicitatiebrief moet wegtipp-exen om een baan te krijgen?" Ja, dat is de wereld op zijn kop - maar wie het paardemiddel van het anonieme solliciteren zo neersabelt mag wel eens met een alternatief komen.
Dat doet de CDA-er ook. Hij constateert dat er weliswaar redelijk wat allochtonen in dienst komen maar dat er vrijwel net zo veel weer vertrekken. "De minister kan naar onze mening beter proberen om deze werknemers vast te houden, in plaats van haar personeelsmanagers discriminatie in de schoenen te schuiven." Zoals we zagen is discriminatie door personeelsmanagers niet iets dat we ze in de schoenen hoeven te schuiven, maar een realiteit. En het is een realiteit waaraan Van Beijnum maar liever voorbij gaat. Nee, discriminatie verdwijnt niet door anoniem solliciteren. Maar sollicitanten worden in een anonieme procedure tenminste van het rechtstreekse effect van discriminatie gevrijwaard. Maar dat vindt Van Beijnum blijkbaar niet de moeite.
Na antwoorden van minister Ter Horst en ook Donner komt dan mijnheer Fritsma , van de PVV aan het woord. Die spreekt van "politiek-correcte symptoombestrijding" en vraagt "waarom de echte problemen niet opgelost worden: 70 % van de Marokkaanse jongeren in Amsterdam maken nie5t eens de schoolopleiding af. Het is dan logisch dat het moeilijk is om aan de bak te komen. Waarom spreekt de minister de allochtonen niet aan op hun eigen verantwoordelijkheid in plaats van ze constant in bescherming te nemen?" Vertaling: het is de eigen schuld van de allochtonen dat ze in grote aantallen geen baan vinden. We zagen al eerder hoe leugenachtig dit is: zelfs bij gelijke scholing is de kans voor allochtonen op een baan aantoonbaar en opvallend lager dan voor autochtonen. Wat deze Wilders-kloon doet is de racistische stemmingmakerij die we uit die kring verwachten.
Dan hebben we de bijdrage van mevrouw Koser Kaya van D66. Die nam wat afstand van de PVV, maar zei ook: "Anoniem solliciteren breekt de persoonlijkheid van mensen af." Bovendien zet het allochtonen "op 3-0 achterstand." Ze stelt dat het niet werkt. "je gooit er een zieligheidsdekentje overheen." Hoe dat kan als je dus, vanwege het anonieme karakter van de sollicitatie geen eens kunt zien wie allochtoon is en wie autochtoon, vertelt ze er niet bij. Maar mevrouw Kaya blijkt een andere agenda te hebben dan het bestrijden van discriminatie: "Is het werkelijke probleem niet dat het ambtenarenrecht zo rigide is dat er niemand meer tussen kan komen, zo mogelijk nog rigider dan het gewone ontslagrecht?" Wel ja, versoepeling van ontslagrecht, beargumenteerd als strategie tegen uitsluiting van migranten op de arbeidsmarkt. je moet maar op het idee komen.
De SP deed ook een dubieuze duit in het zakje, bij monde van mevrouw Karabalut. Ze zei "Als uit de proef blijkt dat er sprake van discriminatie is, bevestigt dat in mijn ogen opnieuw de ernst en de omvang van dit probleem." Goed gesproken! Maar anoniem solliciteren vindt ook zij niet veel zaaks. "Ik wil weten welke echte oplossingen de minister aandraagt, want alleen maar van mensen vragen dat zij hun identiteit, hun afkomst, verloochenen, lost niets op."
Drogredenen! Niemand zegt dat het genoeg is om "alleen maar" via anonieme sollicitatie de kans op banen voor allochtonen te vergroten - natuurlijk is er veel meer nodig. En dan het woord "verloochenen" - demagogie is het. Zodra de sollicitant eenmaal op gesprek is, wordt de identiteit, om te beginnen toch wel de huidskleur, onloochenbaar duidelijk. Anoniem solliciteren is slechts een middel om de kans op zo n gesprek voor allochtonen tot rechtvaardig niveau te verhogen.
Vermeldenswaard bij deze negatieve SP-reactie is het feit dat de SP in Nijmegen wel min of meer een voorstander van het experiment met anoniem solliciteren was. Het enthousiasme ervoor was niet zeer groot, zo blijkt op de website van de afdeling: "geen warm voorstander ervan (zoals GroenLinks), maar ook geen fel tegenstander (zoals de PvdA)." Die laatste partij was weliswaar binnen het college eerst akkoord met de proef, maar vervolgens keerde fractievoorzitter Allard Beck er zich fel tegen, tot verbazing van de SP. Vanwaar de andere, veel slechtere, houding van de SP op landelijk niveau?
De reactie van mevrouw Van Gent (GroenLinks) is na dit alles een verademing. Ja, er is meer nodig, zegt ze, maar ze zegt dat GroenLinks "een groot voorstander" van anoniem solliciteren is. En ze vraagt zich over Van Heijnum af: "Wat voor concrete voorstellen heeft hij de afgelopen jaren gedaan om discriminatie te bestrijden?" Goede vraag.
Ik ga niet alle bijdragen langslopen. Opvallend is de vaak verstandige reactie van minister Ter Horst. Ze geeft als voorbeeld: "Bij orkesten is het niet ongebruikelijk dat sollicitanten achter een gordijn auditie doen. Dat gebeurt niet om de uniciteit van de persoon of diens kenmerken te verdonkeremanen. Het gaat erom, de kenmerken die irrelevant zijn voor datgene waarvoor je iemand werft, geen rol te laten spelen. In dat licht zou ik ook het geanonimiseerd solliciteren willen zien." En ze bevestigt dat er hiernaast natuurlijk meer nodig is tegen discriminatie en de gevolgen ervan. Reactie, later in het debat, van VVD-er Nicolai op de vergelijking met orkestaudities: "Misschien pleit het kabinet wel voor een boerkaverplichting bij sollicitaties, waardoor men ook tijdens het gesprek niet kan zien wat de huidskleur van de sollicitant is." Ik vermoed dat de man het nog grappig bedoelt ook.
Opvallend is trouwens dat het soort politici dat nu tegen anoniem solliciteren is, ook tegen dat andere middel tegen achterstanden op de arbeidsmarkt is: positieve actie. Dat houdt in dat bijvoorbeeld allochtonen bij sollicitaties voorrang krijgen als ze aan de eisen voor de baan voldoen. Het is een middel om systematische achterstelling enigszins ongedaan te maken.
Zo onzichtbaar de achtergrond van de sollicitant is bij anoniem solliciteren, zo zichtbaar en relevant is die achtergrond bij positieve actie. Waar die onzichtbaarheid, het moeten "verloochenen" van de achtergrond bij anoniem solliciteren een bezwaar is volgens tegenstanders, daar is bij positieve actie juist de zichtbaarheid en de relevantie ervan, een steen des aanstoots volgens veelal hetzelfde slag tegenstanders. Het heeft er alle schijn van dat welke maatregel tegen de effecten van discriminatie het bij deze mensen moet ontgelden, en dat deze mensen er dan wel redeneringen bij weten te vinden. Maar dit hier even terzijde, want ik dwaal af.
Al met al was het debat een vrij treurige vertoning, met de SP aan de verkeerde kant van de barricades. Ter Horst en Van Gent verwoorden een fatsoenlijk links geluid. Ja, anoniem solliciteren is symptoombestrijding. Een beetje arts weet dat je soms patiënten het leven moet redden door ook de symptomen te bestrijden. Iemand met 41 graden koorts - symptoom - heeft iets nodig tegen die koorts - symptoombestrijding. Anders is het eind in zicht.
Met anoniem solliciteren krijg je personeelchefs niet automatisch op een beter spoor. Hard aanpakken van zulke mensen die aantoonbaar discrimineren is evenzeer nodig. Maar als anoniem solliciteren meer allochtonen aan een baan helpt, dan krijgen we meer werkplekken met mensen van allerlei herkomst naast en met elkaar. Dat is niet alleen goed voor allochtonen die zo een baan krijgen, het verhoogt het contact tussen allochtonen en autochtonen. En precies dat helpt om stukken vooroordeel te doorbreken, en helpt dus tegen discriminerende houdingen, tegen racisme.
Het gelijk van Ter Horst en Van Gent is echter wel een beperkt gelijk. Naast inzet voor grotere kans op banen voor allochtonen - via anoniem solliciteren, via positieve actie, via wat voor deeloplossing dan ook - moet gewerkt worden aan meer en betere werkgelegenheid voor iedereen - en dat we dat niet aan de werking van een markteconomie overlaten. Zodat allochtoon en autochtoon zich geen concurrent meer voelen op de arbeidsmarkt, en zodat ondernemers en politici moeilijker de twee groepen tegen elkaar uit kunnen spelen.
Dat vergt dat we niet alleen banen herschikken binnen de bestaande maatschappij, maar dat we die maatschappij zelf structureel verbouwen. Maar wie nu afzijdig blijft van de strijd voor een betere positie van allochtonen binnen deze maatschappij, is niet zo 'n beste bondgenoot in de strijd voor verdergaande verandering. Het eerste gevecht is immers deel van, en aanloop tot, het tweede. Daarom sta ik in dit debat, kritisch, onafhankelijk, maar wel ondubbelzinnig, aan de kant van Van Gent en Ter Horst met hun pleidooi voor anomieme sollicitaties.
1 opmerking:
Geloven politici zichzelf eigenlijk nog wel? Onlangs nog eisten ze dat allochtonen de toegewezen paspoorten uit het land van herkomst zouden vernietigen. Allochtonen moesten hun allochtone "identiteit" en afkomst verloochenen, en een "loyaal" Nederlander worden. Vandaag keren precies dezelfde politici zich tegen anoniem solliciteren want "mensen vragen dat zij hun identiteit, hun afkomst, verloochenen, lost niets op." Whargh! Met andere woorden: wat je als allochtoon ook doet, het is nooit goed.
Eerst mochten allochtonen niet integreren. Gastarbeiders mochten niet wennen aan de Nederlandse maatschappij. Immers, na de uitbuiting (die zogenaamd geen uitbuiting was) moesten ze zo snel mogelijk weer terug. En nu? Nu moeten ze integreren.
Politici verzinnen zulke idiote redeneringen, en op basis daarvan zulke idiote maatregelen. Dus vandaag is er die verplichte inburgeringstoets. Als allochtonen die niet doorstaan (voor veel autochtonen al een lastige klus), dan moeten ze weg en verliezen ze het recht op zaken waar ze jarenlang belasting voor hebben betaald. Waar die inburgeringstest in de eerste plaats voor nodig was is een raadsel. Twee jaar geleden namelijk, concludeerde Commissie Blok na uitvoerig onderzoek dat mensen op eigen kracht prima zijn geintegreerd. Maar ja, die conclusie mag dan weer niet waar zijn van politici!
Allochtonen mogen het gewoon niet goed doen. Dat is wat politici steeds zeggen. Tja, waar heb je de Nederlandse politiek nog voor nodig als allochtonen het wel goed doen. Voor gezondheidszorg? Milieu? Vrede?
Maar ach... Ik kan die politici niet echt ongelijk geven. Ook ik zou uitgebreid gaan liegen en mezelf honderd keer tegenspreken als dat werd beloond met een riant salaris en de beste bedrijfskantine van Nederland. Heerlijk, elke dag kiezen tussen zalmfilet en tourne-dos, tien weken reces, samen op de foto met internationale oorlogsmisdadigers, en naderhand een gegarandeerd commissariaat bij Shell, Akzo Nobel, of DSM. Er zijn maar weinig allochtonen die dat hebben begrepen.
Een reactie posten