Kabinet komt nog, protest is er al

Het nieuwe kabinet zit er nog niet, maar protesten tegen het komende beleid ervan zijn al een feit. Dat is verheugend.

Protesten komen uit uiteenlopende hoek. Er is vrij brede weerstand tegen het plan om ambtenaren bij de burgerlijke stand die gewetensbezwaar hebben tegen het sluiten van huwelijken van mensen van hetzelfde geslacht (homo- en lesbische stellen) in bescherming te nemen. Het gelijke recht van homo's en lesbo's is in dit voornemen ondergeschikt aan het recht van ambtenaren om niet mee te hoeven werken aan huwelijken van homo- en lesbische paren.

Het COC, belangenorganisatie van homo's en lesbo's, zegt: "Een dergelijke voor homoseksuelen discriminerende wetsbepaling is voor het COC onacceptabel." Het feit dat bezwaarde ambtenaren als homo's of lesbo's willen trouwen, hun plekje even inruimen voor ambtenaren die wel bereid zijn, acht het COC niet genoeg. Het gaat er namelijk van uit dat hetero-stellen er géén bezwaar hebben dat hun huwelijk afgesloten wordt door mensen die bezwaar hebben tegen een 'homohuwelijk'. "Terwijl het niet ondenkbaar is dat ook zij vanwegew hun ovattingen over het 'homohuwelijk' liever door een ambtenaar die geen onderscheid maakt getrouwd willen worden. Bijvoorbeeld ook om te voorkomen dat de opvatting van trouwambtenaren een affront vormt voor de homoseksuele familieleden en vrienden die als gast bij hun huwelijk aanwezig zullen zijn" , aldus COC-voorzitter Frank van Dalen. Een waardevolle verbreding van visie, naar mijn mening.

De organisatie kondigde al aan dat ze zogeheten 'weigerambtenaren' in kaart gaat brengen. Nogmaals Van Dalen: "Een hetetostel dat trouwt heeft er recht op te weten of de trouwambtenaar homo- of lesbostellen weigert te trouwen. Al was het maar uit respect naar eigen vrienden en familieleden die wel homo of lesbisch zijn."

Ook in kringen van stadsbestuurders en politici is weerzin tegen het voornemen. Burgemeester Cohen van Amsterdam zei al dat hij het "op zijn zachtst gezegd jammer" vindt "dat er in het regeerakkoord staat dat ambtenaren mogen weigeren. Ik vind juist dat zij de wet horen te volgen." Boris van der Ham, kamerlid voor D66, heeft aangekondigd dat hij een hoorzitting in het parlement wil over 'weigerambtenaren'. "In het nieuwe coalitieakkoord is de focus van de gelijkheid van homoseksuelen verplaatst naar de belangen van gewetensbezwaarden. De nieuwe coalitie ziet het vooral als probleem dat bepaalde mensen in gewetensnood komen, maar de gelijkberechtiging van homo's is hieraan in uiterste consequentie ondergeschikt, stelt D66 vast" , zo staat op de website van het COC.

Gelukkig zijn het niet alleen links-liberalen en hoge bestuurders uit PvdA-hoek die stelliung nemen tegen het homofobe regeringsplan. Ook radicaler links mengt zich in de discussie. "GroenLinksfracties in tientallen gemeenten gaan een motie indienen tegen 'homodiscriminatie'" , zo bericht nieuws.nl. "Het is onacceptabel wanneer ambtenaren hun persoonlijk oordeel boven de wet stellen. Het knabbelen aan een moeizaam verworven recht is ongepast. Als ambtenaren zich niet in de wet kunnen vinden, moeten ze ander werk gaan doen" , zo citeert de website het standpunt van de partij.

Dat hameren op de wet is trouwens voor politici en bestuurders wel logisch, maar niet probleemloos. Zelf leg ik liever de nadruk op het gelijke recht dat door het kabinetsvoornemen wordt aangetast. Sòms is onwettig gedrag, zelfs voor ambtenaren, namelijk wel degelijk legitiem, als ambtsinstructies en wettelijke voorschriften in strijd zijn met fundamentele rechten. Dat geldt bijvoorbeeld als gemeentebesturen door een minister (laten we haar Verdonk noemen) gedwongen worden vluchtelingen van onderdak te beroven en aan deportatie mee te werken). Kern is niet de wet, maar de rechtvaardigheid.

Maar in het geval van 'homo-huwelijk' en gewetensbezwaarde ambtenaren gaat het maneren op de wet en het eisen van gelijke rechten voor homo's en lesbo's parallel, en versterkt elkaar daardoor. Daarom ben ik wel blij met de stellingname van Cohen, Van der Ham en GroenLinks. Maar straks, als het nieuwe beleid in wetten wordt omgezet - gaan deze politici en bestuurders dan de dan wellicht noodzakelijke wetsovertreding bepleiten?

Anja Meulenbelt, Eerste Kamerlid van de SP, brengt een waardevol geluid naar voren in deze zaak. Zij citeert een PvdA-deelraadslid, Ahmed Marcouch. "Van Marokkaanse afkomst. Moslim. Hij stelt dat het kabinet met deze passage discriminatie legaal maakt." Hij zegt: "Ik probeer de jeugd hier in Amsterdam-West ervan te doordringen dat homostellen ook geliukkig kunnen zijn en recht hebben op respect. Tegelijkertijd zegt de regering dat discriminatie mag! Hoe moet ik dat uitleggen aan de jongens en meisjes hier?" En verder: "Vanwege de neutraliteit mag een griffier in de rechtbank haar hoofd niet bedekken, maar kennelijk geldt het criterium van neutraliteit niet voor trouwabtenaren!" Ook hij vindt dat ambtenaren gewoon de wet moeten uitvoeren, en zelf zou hij een homopaar gewoon in de echt verbinden.

Anja Meulenbelt zelf voegt toe: "Ik ben het met hem eens. De praktijk was, stilzwijgend, dat ambtenaren die er moeite mee hadden niet hoefden, en dat trouwende stellen zelf enige invloed hadden op welke ambtenaar ze zouden willen. Dat is wat anders dan het nu in de wet wordt vastgelegd dat ambtenarenhet recht krijgen om de wet die discriminatie verbiedt te negeren." En ze wijst op verder reikende consequenties: "Dan kun je dus ook ambtenaren krijgen die bijvoorbeeld weigeren om een huwelijk tussen een moslim en een niet-moslim te sluiten." Inderdaad. Gelijke rechten zijn ondeelbaar.

(wordt vervolgd)