Guinee: revolutie in impasse

Al meer dan een maand is het Afrikaanse land Guinee in de greep van grootschalige protesten tegen het autoritaire bewind van president Comte. Op 10 januari begon een algemene staking.

Felle demonstraties begeleidden de stakingsbeweging. Herschelle S.Challenor vertelt: "Op 22 januari had Guinee de grootste protestmars in haar geschiedenis. Tienduizenden Guineeërs sloten zich aan bij een vreedzame protestmars om hun bezorgdheid over het beroerde economische beleid van president Lansana Conte kracht bij te zetten". Veiligheidstroepen schoten op demonstranten: meer dan zestig doden. Maar de stakers zetten door, en zo dwongen vakbonden en oppositiebewegingen af dat de president zijn bevoegheden aan een nieuwe premier af. Na 18 dagen hieven de protesterende organisaties daarom de staking op.

Maar op 9 februari benoemde Comte als nieuwe premier een naaste medewerker van hem, Eugene Camara. Dat leidde al direct tot nieuwe protesten: "demonstranten wierpen brandende barricades op en probeerden regeringsgebouwen aan te vallen in steden verspreid over Guinee, en kwamen zo doende in botsing met veiligheidstroepen." Die openden het vuur op actievoerders: acht mensen kwamen om. Aldus berichtgeving van Aljazeera.

Op maandag 12 februari begonnen vakbonden aan een tweede algemene staking. Vakbondsleider Ibrahima Fofana zei: "We erkennen deze premier niet, en het gaat sowieso niet meer om de premier. Wanneer de staking weer begint, dan vragen we klip en klaar om het vertrek van president Lansana Conte." Maar de vakbondstop had bepaald geen complete greep op de protesten: "We weten ons geen raad omdat de dingen al zijn begonnen voordat we onze stakingsoproep lanceerden. Het is des te zorgelijker omdat er momenteel geen onderhandelingen plaatsvinden" , aldus een vakbondsonderhandelaar. Vrij vertaald: mensen begonnen zelf het heft in eigen handen te nemen, en haalden de vakbondsleiding links in. Dat liet zien hoe revolutionair de situatie in Guinee inmiddels was geworden.

Op de dag dat de staking echt begon gingen mensen weer de straat op om hun weerzin tegen de president kracht bij te zetten. De president kondigde daarop de noodtoestand af. Met grof geweld, arrestaties,mishandeling en erger, handhaafdfe het leger de 'orde'. Angst hield veel mensen binnen. Maar de staking ging en gaat door.

Het is onduidelijk hoe dit gaat aflopen. Vakbondsleiders weigerden te onderhandelen zolang de staat van beleg niet was opgeheven. Stapsgewijs zijn de bepalingen van die noodtoestand wel versoepeld. Of dit een teken is dat de autoriteiten zich sterker voelen, of dat ze juist toegeven aan de druk van de vakbonden, kan ik uit de berichtgeving niet goed opmaken. De situatie lijkt enigszins in een impasse, met een bewind dat belegerd wordt maar nog niet ineenstort, en een beweging vanuit de bevolking die sterk heeft maar nog geen doorbraak heeft weten te forceren.

Intussen groeit her en der de bezorgdheid. West-Afrikaanse leiders overlegden al met Conte. Dezelfde Herschelle Challenor die ik eerder citeerde over de protesten ziet al reden voor Amerikaans ingrijpen. Redenen waarom de VS belanghebbend zou zijn: de crisis in het land kan de sluimerende conflicten in het naburige Sierra Leone en Liberia weer doen ontvlammen en de stabliteit in de regio bedreigen; het land bevat veel bauxiet en andere grondstoffen (en zoals we allen weten behoren grondstoffen, waar ook ter wereld, de VS rechtens toe, maar dat zegt Challenor er niet bij...); vijfentachtig procent van de bevolking is Moslim, en veel jonge geestelijken studeren in Saoedi-Arabië en Egypte, waar ze conservatieve opvattingen opdoen (waarom dat de VS ook maar iets aangaat wordt niet vermeld, het zal toch niet iets met Bush' famueze 'oorlog tegen terrorisme' te maken hebben?); en Guinee heeft onder de Franstalige Afriukaanse staten een opvallend hechte band met de VS (oftewel: de VS en Frankrijk vechten hun rivaliteit in West-Afrika uit over de hoofden van de Guineeërs, maar ook dat hebben we natuurlijk niet van Challenor).

Challenor wil dat de Veiligheidsraad van de VN zich over de zaak buigt, en vindt kennelijk dat de grove mensenrechtenschendingen die het bewind begaat reden moeten zijn om Conte te verwijderen: "Daar president Conte keer op keer heeft laten zien dat hij zijn verplichtingen niet nakomt is er geen reden meer om een dialooog met hem aan te gaan. Een optie is om hem naar een ander land te verwijderen, zoals de VS deed met president Aristide van Haiti, misschien deze keer naar Marokko of Saoedi-Arabië, waar hij geen kraad kan doen." De onbeschaamde inhumane arrogantie van de hele, in wezen koloniale, redenering springt in het oog. Sinds wanneer gaat de VS over het aanvblijven of vervangen van het staatshoofd van Guinee? Het voorbeeld van Haiti laat zien dat landen die deze vrom van machtswisseling overkomt, alleen maar dieper in de ellende zakken.

Dat Conte weg moet, lijdt intussen geen twijfel. Maar de enige kracht die het recht toekomt om hem te verdijven, en die de capaciteit heeft om wezenlijke verbeteringen door tre zetten, is de protestbeweging die waarvan de vakbonden de spil zijn. In Guinee is de revolutie feitelijk gaande tegen het bewind van de autoritaire president. Een verdrijving van die president door buitenlandse interventie is, juist voor een bevrijdende ontknoping bevochten door de massabeweging zelf, een dodelijk gevaar.

Intussen hebben ook de internationale arbeidersbeweging en revolutionair links gelukkig enige, zij het nog te spaarzame, aandacht voor de revolutie in Guinee. Een delegatie van de Internationale Confederatie van Vakbonden ITUC heeft eind januari het land bezocht, een video-verslag daarvan is op de website van de ITUC te vinden. Het Comite voor de Afschaffing van de Schulden van de Derde Wereld CATWD heeft in een verklaring op 14 februari haar steun uitgesproken voor de algemene staking en de harde onderdrukking veroordeeld. Dat bericht vond ik via Marxsite 2007. De Socialist Worker ( de Britse, niet de Amerikaanse) berichtte in de editie van 10 februari over de overwinning van de staking in januari.

De week erop duidde deze krant het belang van de gebeurtenissen in Guinee", in een hoofdredactioneel commentaar: "Als de strijd doorgaat en niet tegengehouden wordt door de vakbondsleiders, dan kunnen de democratische eisen uitgroeien tot een slag voor de omvorming van de maatschappij, met arbeiders die de controle uitoefenen - permanente revolutie in de 21ste eeuw." Het is erop of eronder voor de arme meerderheid van Guinee

Dit weblog berichtte uitvoerig over de januaristaking in Guinee. Het laatste ervan verscheen op 26 januari: "Guinee: staking, volksopstand, bloedbad". Daar vindt je tevens links naar mijn eerdere stukken over dit onderwerp.