Bos blijft draaien rond het grote graaien

Met de PvdA in de regering loopt de rijkdom van de rijken geen enkel gevaar en is de vrije markteconomie onaantastbaar. Dat is de boodschap die het optreden van minister van financiën Wouter Bos( PvdA) uitstraalde in het Kamerdebat over de aanpak van topinkomens.

Die topinkomens - de beloningen die topfiguren zichzelf en elkaar toekennen - zijn schandalig hoog. Schandalig is ook de stijging ervan terwijl lonen amper stijgen. Schandalig is ook het enorme verschil met de lonen en salarissen van de mensen in de bedrijven waar deze topmanagers zich aan verrijken.

Uit een tabel waar De Volkskrant mee kwam, over de topinkomens in 2005, zijn boeiende details te halen. Het topinkomen bij Heineken was bijvoorbeeld 189 keer zo hoog als dat van de gewone arbeider daar; het salaris van de gemiddelde bestuurder was er 137 procent gestegen, dat van de topman zelfs 197 procent. Dan was het bij Shell bijna een toonbeeld van sociale gelijkheid: het topinkomen daar was 'maar' 48 keer zoveel als het gewone loon aldaar, de stijging van de bestuurdersinkomens 'maar' 34 procent, die van de top 'maar' 30 procent. Bij Unilever dreigde een heuse armoedeval: daar daalden de topinkomens zelfs. De topman van Shell ving echter wel veel meer dan die van Heineken: ruim 2 miljoen, tegen een kleine 1,4 miljoen bij Heineken. Maar de baas van Unilever vergaarde, kennelijk dus na daling, toch nog meer dan bij de andere twee genoemde bedrijven: ruim 3 miljoen euro.

In maart berichtte De Volkskrant over de beloning van Philips-topman Kleisterlee: 2,5 miljoen euro. Eind maart kwam daar een artikel bij over de explosieve stijging van de topinkomens bij bank annex verzekeringsmaatschappij ING: "Loonexplosie ING-top: 316 procent hoger inkomen". Die stijging vond plaats in vier jaar tijds. "De huidige bestuursvoorzitter Michel Tilmant verdiende in 2006 4,3 miljoen euro, blijkt uit het jaarverslag. Dat is een verviervoudiging ten opzichte van het inkomen van zijn voorganger Ewald Kist, die in 2002 bij ING ruim 1 miljoen euro verdiende" . Van 'verdienen', zoals De Volkskrant het omschrijft, is geen sprake. Van incasseren des te meer.

Natuurlijk roept dit soort verrijking, deze scherp in het oog springende ongelijkheid, niet alleen weerzin op maar ook stevige kritiek van links. ooit voegde Wouter Bos zich bij deze kritiek. Maar nu zit hij in de regering en komt hij niet veel verder dan handenwringend zijn onmacht van de daken schreeuwen. O ja, hij "heeft in de Tweede Kamer een moreel appel gedaan op topbestuurders om geen extreem hoge beloningen voor zichzelf te accepteren" , meldt nieuws.nl. Dat zal helpen: een beroep doen op het het morele besef van lieden wiens geweten ondergeschikt is aan hun bankrekening en wiens hoogste norm bestaat uit het najagen van de hoogst mogelijke rijkdom, voor de aandeelhouders en van zichzelf.

Maar verder? Een "graaitax" zoals Kees Vendrix van GroenLinks voorstelde? Zijn voorstel kwam neer op verhoging van het belastingtarief vanaf 300.000 en hoger, naar 6o procent. Ewout Irrgang van de SP sloot zich bij dit voorstel aan. Maar Bos moest er niets van hebben: "een graaitax (...) lost het probleem van de hoge inkomens niet op maar maakt het erger" , volgens hem. Het idee is blijkbaar dat topmanagers de hogere belastingen zullen beantwoorden door zichzelf nog hogere inkomens te geven.

Een ander argument ontleent Bos aan de markteconomie zelf: "Vorige week gaf Bos al aan fiscale maatregelen niet te zien zitten omdat die de Nederlandse concurrentiepositie zouden verzwakken om omdat het moeilijk is de juiste groepen te treffen." "Juiste groepen" ? Zijn er dan ook super-rijken van wie Bos vindt dat ze wèl zo'n miljoenenbeloning rechtmatig mogen incasseren? En die concurrentiepositie is ook bij Bos dus heilig. Ik zou hem willen antwoorden: als de heilige markteconomie, met de concurrentiepositie als hoogste ideaal, de aanpak van asociale topinkomens belemmert, dan wordt het des te meer tijd om die markteconomie zelf op de helling te zetten.