Succesvolle actie tegen nazi-mars

Een bescheiden eenheidsfront van Ajax-supporters, buurtbewoners en antifascisten die uit diverse steden met bussen naar Amsterdam waren gekomen, heeft zaterdagmiddag een groep nazi's de stadswijk De Baarsjes uit gejaagd en hun optocht daarmee voortijdig tot een einde gebracht. Dat juich ik toe, de feestvreugde onder antifascisten is terecht. De demonstranten verdienen een compliment van een ieder die prijs stelt op democratie, op het vreedzaam samenleven van de meest uiteenlopende bevolkingsgroepen op basis van gelijkwaardigheid. Bij deze, dus: bedankt mensen!

Waar ging het om? De Nederlandse Volksbeweging (NVB) - één van de neo-nazi-partijtjes die in Nederland actief zijn - wilde marcheren tegen de verplaatsing van een oorlogsmonument. Zij beweerden dat het bestuur met die verplaatsing tegemoet kwam aan 'de Islam'. In werkelijkheid zou het monument sowieso al op de oorspronkelijke plek terugkeren. Antifascisten, voor de gelegenheid gebundeld in het Actiecomitee NVB Nee, stelden op een poster terecht: "De NVB misbruikt de verplaatsing van het oorlogsmonument (...) als excuus om haar vreemdelingenhaat te komen zaaien." Op 15 september hielden antifascisten al een levendige demonstratie uit protest en als aanloop naar gisteren.

Het stadsbestuur had zowel de NVB-mars als de manifestatie van tegenstanders toestemming gegeven. De burgemeester verschool zich, zoals gebruikelijk, achter het argument van 'meningsvrijheid' om de nazi-optocht toe te staan. Dat een nazi-optocht per definitie een vorm van intimidatie is, en dat de betrokkenheid van de openlijk gewelddadige groepje Blood & Honor en Combat 18 al direct garant staan voor geweld, miskende de bestuurder hiermee.

De ondemocratische 'tolerantie' voor nazi-gif moeten we keer op keer aanklagen. Dat wil echter niet zeggen dat het aandringen op een verbod een goede strategie voor antifascisten is. Met dit soort oproepen geef je een staatsmacht die helemaal onze vriend niet is, een rol en een krediet die ze helemaal niet verdienen. Een verbod van staatswege tegen nazi's geeft de staat extra ruimte om 1. haar democratisch gezicht op te vijzelen en vooral 2. om morgen des te harder tegen links, de werkelijke tegenstander van deze straat en deze orde, op te treden.

Maar ik dwaal wat af. De gemeente weigerde niet alleen de nazi's echt te dwarsbomen, ze poogde ook de antifascistische weerbaarheid vanuit de buurt zelf te ondermijnen. Ik lees op Indymedia, onder enkele foto s met leuzen tegen de nazi's : "In de buurt was ook protest tegen de nazi's. Met spandoeken uit ramen, en veel geverfde leuzen. De deelgemeente vond het nodig om vlak voor de demo nog een groep medewerkers op pad te sturen om anti-fascistische leuzen weg te halen. Anders zouden nazi's zich misschien kwaad maken, was de uitleg." Anders gezegd, nazi's mogen marcheren want dat is "vrije meningsuiting". Protesteren tegen die mars is echter géén meningsuiting die in alle vrijheid plaats mag vinden. Als dit bericht inderdaad klopt - ik heb nergens meer informatiekunnen vinden die het bericht bevestigt - dan moet links hier werk van maken. "Deelgemeente censureert antifascistische buurtbewoners", wordt dan wel een mooie kop voor een artikel daarover.

De confrontatie tussen nazi's en antifascisten zelf is redelijk veel in het nieuws geweest. We zagen het volgende beeld. Kennelijk viel een groep supporters de nazi's aan. Er ontstond een korte vechtpartij, nazi's braken hun vlaggenstokken doormidden om een wapen te hebben, de politie kwam ertussen. Direct daarna verbood de burgemeester de nazi-mars en bracht de NVB-lui met bussen naar elders. Enkelen van hen waren gewond. De politie pakte een handvol antifascistische demonstranten op, ik begrijp dat minstens één van hen nog vast zit. Ik vond een aardig beeldverslagje bij Skoeps, waar je de spreekkoren van antifascisten duidelijk hoort; de berichtgeving van AT5 was redelijk; Indymedia bracht een tijdlijn waar de gebeurtenissen zo'n beetje van uur tot uur na te lezen zijn.

De botsing zag er deels uit als de oude vertrouwde confrontatie die media zo graag afschilderen als 'extreem-links' tegen 'extreem-rechts'. Een weblog van een VVD-fractievoorzitter in de deelraad De Baarsjes zei het zo: "Het was trouwens nog niet zo makkelijk om de fascisten te onderscheiden van de anti-fascisten: veel zwarte bomberjack, sjaals voor het gezicht, zonnebrillen en capuchons. Geen lieverdjes, zoveel werd duidelijk." Maar deze man zou linkse actievoerders hoogstwaarschijnlijk ook "geen lieverdjes" vinden als we allemaal een net pak en een stropdas zouden aantrekken bij onze demonstraties. Kwestie van welke kant je kiest in de klassenstrijd, niet van klederdracht.

De nazi's zijn dus verdreven door hun tegenstanders, en terecht. Het was de aanval van antifascisten - en of dat nu 'hooligans', AFA-mensen, mensen uit de buurt of alle drie tegelijk waren, maakt mij nu even niets uit - die het Gezag voor het blok zette. Het was die aanval die er vervolgens toe leidde dat het stadsbestuur de nazi-mars verder verbood.

Een andere keus van de autoriteiten had ze in grotere problemen gebracht. De confrontatie laten gebeuren, beide groeperingen met een actieverbod treffen, of slechts één van de twee. De confrontatie laten gebeuren zou betekend hebben dat en toch aanzienlijke groep de veel kleinere nazi-mars de gracht in had gejaagd of iets dergelijks. Alleen de tegenbetogers hard aanpakken zou in een stad als Amsterdam, met haar vrij sterke linkse tradities, wel eens grotere opstandigheid kunnen uitlokken.

Zowel nazi's als tegenbetogers verbieden om actie te voeren zou de politie in botsing hebben gebracht, niet alleen met AFA en 'hooligans', maar vooral met buurtbewoners. Dat zou wel eens op een zeer forse rel hebben kunnen uitdraaien, waarbij veel grotere groepen uit de buurt en de stad de politie èn de resterende nazi's te lijf zouden zijn gegaan. De weerzin tegen de NVB-mars was immers wijd verbreid in de wijk, burgemeester Cohen moest al eerder uitleggen waarom hij de NVB-optocht niet gewoon had verboden.

Het was dit type druk die eraan bijdroeg dat politie wel een einde maakte aan de NVB-actie maar de de antifascistische manifestatie verder ongestoord liet gebeuren. Een flink deel van de bevolking zou een aanval van politie om mensen die deze weerzin activistisch tot uiting brachten, niet hebben begrepen en niet hebben gepikt.

Natuurlijk zien de fascisten en andere uiterst rechtse lui dit anders: die schreeuwen moord en brand dat AFA, bestuur en politie onder één hoedje spelen, dat het gezag partij koos voor links tegen rechts, et cetera. Even neuzen in een artikel op het weblog Hoeiboei, en vooral in de reacties eronder, geeft de sfeer in rechtse en nog rechtsere kringen wel aardig weer. Maar van bestuurlijk inhoudelijk partij kiezen tegen de fascisten was geen sprake. Het feit dat de politie de nazi's in veiligheid bracht, maar wel enkele antifascisten arresteerde laat al zien hoe Orde en Gezag werkt.

Burgemeester en politie weken gewoon voor de druk die, direct door de antifascisten in actie, indirect door de houding van veel buurt- en stadsbewoners, werd uitgeoefend. Het laat zien hoe belangrijk het voor antifascistisch verzet om dit soort druk te blijven opbouwen. Het is dit soort druk die de hoognodige blokkade helpt vormen om aan welke opmars van welk soort van fascisme ook een halt te helpen toeroepen.

Een gesprek met één van de demonstranten, tevens goede vriend van mij heeft bijzonder geholpen bij de totstandkoming van dit stuk; gezien de interesse van foute lui in namen en adressen van antifascisten noem ik geen naam, maar des te meer bedankt natuurlijk:-)