Begin vorige week schreef ik "Klimaat en revolutie: 12 stellingen", waarin ik probeer samen te vattten waarom ik denk dat de dreigende klimaatcatastrofe niet binnen een kapitalistische markteconomie, maar alleen door wereldwijde democratische machtsvorming van onderaf, oftewel revolutie, te keren is.
Verwijzing naar artikelen heb ik daar achterwege gelaten. Misschien maak ik van het hele stuk nog eens een veel uitgebreider betoog, met onderbouwing en verdere toelichting. Delen van zo'n onderbouwing en toelichting vind je hieronder. Ook hoop ik nog eens te omschrijven hoe een fatsoenlijk klimaatbeleid eruit zou moeten zien, en hoe we stappen in die richting kunnen zetten.
Maar uitgangspunt voor zo’n uitwerking is dan wel de erkenning dat het klimaat niet alleen flink op hol slaat, maar ook dat menselijk ingrijpen – uitstoot van broeikasgassen, met CO2 en methaan als hoofdschuldige – hiervan voor een flink deel de oorzaak is. Dat laatste wordt nog steeds ook door sommige linkse mensen in twijfel getrokken. Alexander Cockburn, redacteur van het prachtige Counterpunch, is helaas zo’n iemand, zo valt onder meer op te maken uit zijn "Is Wereldwijde Opwarming een Zonde?".
Dubieuze connecties
Klimaatsceptici – zoals mensen die zo’n standpunt huldigen veelal aangeduid worden – brengen punten naar voren die voor de discussie van belang zijn en die antwoord vragen. Tegelijk is een kijkje achter de schermen van de wereld van althans sommige van deze klimaatsceptici niet overbodig. Dingen zijn niet altijd wat ze lijken.
Een voorbeeld van dat laatste zagen we kort voordat Al Gore zijn onverdiende Nobelprijs kreeg. Een Britse rechter gaf de week daarvoor toestemming aan scholen om Gore’s film 'The Inconvenient Truth' te vertonen. Maar dan moest er wel bij gezegd worden dat de film een negental wetenschappelijke fouten bevatte. Het proces was aangespannen door Stewart Dimmock, schoolbestuurder, die zei bezwar te maken tegen politieke indoctrinatie. De BBC berichtte erover.
Een hoogwaardig achtergrondstuk van Medialens, gepubliceerd op Znet, laat zien dat Dimmock zelf echter onderdeel was van een politieke campagne. Hij blijkt lid te zijn van de Nieuwe Partij, "klaarblijkelijk gefinancierd door een zakenman met een sterke afkeer van milieu-activisten…", aldus Roger Harrabin, milieuverslaggever voor de BBC.
Het hele artikel laat trouwens prachtig de verstrengeling zien tussen zakelijke belangen, die Nieuwe Partij en het bevorderen van klimaatsceptische geluiden - tot en met de tegenhanger van Gore’s film, 'The Great Global Warming Swindle' aan toe. Achter een als wetenschap verpakte argumentatie gaat gewoon een belangenstrijd schuil, een aanval op krachten die serieus werk willen maken van een progressiever klimaatbeleid.
Heel belangrijk hierin blijkt ook het doel van dit soort klimaatscepsis: het gaat er niet eens om een wetenschappelijk debat te te winnen. Alleen al het zaaien van twijfel aan de stelling dat klimaatsverandering aan menselijk ingrijpen toegeschreven kan worden is voldoende om beleid richting reductie van CO2-uitstoot te saboteren, zo blijkt uit wat Phil Lesly, een in het Medialens-artikel aangehaalde PR- expert, zegt.
Ja, ook mensen die alarm slaan over uitstoot van broeikasgassen en klimaatrampen mogen doorgelicht worden op belangen die zij achter de schermen zouden kunnen dienen. Voorstanders van kernenergie zien bijvoorbeeld hun kans momenteel schoon om hun stokpaardje: kernenergie is schoon, kolencentrales niet – te berijden. Landen waar de energieopwekking uit biomassa al vergevorderd is, hebben er belang bij om CO2-beperking hoog op de politieke agenda te krijgen. Staten waar energiebesparing verder gevorderd is hebben een relatief voordeel bij het maken van bindende aspraken hierover tegenover landen die hier nog bijna moeten beginnen. Klimaatpolitiek is ook machtsstrijd.
Maar het is echt verkeerd om degenen die klimaatalarm slaan simpelweg af te doen als propagandisten voor kerncentrales of biobrandstofreclamemakers. En het is werkelijk opvallend hoe vaak ogenschijnlijk serieuze klimaatsceptici bij betere beschouwing verbonden zijn met oliebedrijven en/of uiterst rechtse clubs. Louis Project noemt op zijn weblog ‘Unrepentant Marxist’ als schrijnend voorbeeld Zbigniev Jaborovski, door Cockburn aangevoerd als serieus expert maar feitelijk verbonden met de uiterst-rechtse politieke beweging van Lyndon larouche. Ook heeft de man zich belachelijk gemaakt door te ‘bewijzen’dat het met de straling in de ontplofte kerncentrale Tsjernobiel wel meeviel.
Een ander geval, ook belicht door Proyect, is dat van Frederick Seitz, ooit president van de Nationale Academie van Wetenschappen in de VS, groot voorstander van kernenergie, later vooral in de weer als klimaatscepticus, en ook iemand naar wie Cockburn verwijst. Hij liet een petitie circuleren tegen het Kyoto verdrag, waarin hij de wetenschappelijke onderbouwing voor noodzakelijk klimaatbeleid afwees. Die petietie stond op papier dat sprekend leek op dat van de Nationale Academie van Wetenschappen, waar hij inmiddels allang weg was. De leiding van dat instituut nam dan ook afstand van de petitie en de conclusie erin.
Argumenten die elkaar bijten
Klimaatsceptici kiezen doorgaans drie lijnen van argumentatie. De eerste is: verandert het klimaat wel? Wordt de aarde werkelijk wel opvallend warmer? Deze discussie laat ik hier terzijde. De tweede is: ja, het klimaat verandert, maar de menselijke factor is onbewezen: het is naar alle waarschijnlijkheid een ‘gewone’ klimaatschommeling die we nu ziet, zoals er eerder wel eens grotere en kleinere ijstijden afgewisseld werden door warme perioden. De derde is: ja, het klimaat verandert, menselijk ingrijpen speelt een rol – maar de dreiging en/of de mate en het tempo waarin de uitstoot van broeikasgas moet worden teruggedrongen , wordt zwaar overdreven. Mensen als Al Gore, zo luidt de klacht kort samengevat, zaaien paniek.
Het is duidelijk dat dit niet alle drie tegelijk waar kan zijn. Je kunt niet tegelijk beweren dat er geen klimaatsverandering is momenteel én dat de klimaatsverandering een natuurlijke oorzaak heeft. Je kunt niet zeggen dat de cijfers over noodzakelijke beperking van CO2-uitstoot ongeloofwaardig, want overdreven zijn èn tegelijk zeggen da ter geen door mensen veroorzaakt klimaatprobleem is. Je kunt niet tegelijk zeggen dat ik door overdrijving ongeloofwaardig overkom als ik zeg dat de uitstoot met 80 tot 90 procent terugmoet – en niet met 60 procent – en tegelijk suggereren dat een menselijke rol in klimaatsverandering sowieso twijfelachtig is.(1) Als menselijk ingrijpen geen rol speelt, dan is 60 procent terugdringing net zo overbodig als 90 procent, ongeacht hoe geloofwaardig je 60 procent ook vindt klinken. Of we hebben een kwantitatief meningsverschil over 60 versus 90 procent. Of we hebben een kwalitatief meningsverschil over wel versus niet. Maar niet allebei tegelijk.
Golf van zorgwekkende berichten
Elke keer als bijvoorbeeld het IPPC een rapport uitbrengt zien we de weken erop twee dingen gebeuren. We horen klimaatsceptici uitleggen dat het wel mee valt, niet klopt wat het IPPC zegt, dat de wetenschappelijke onzekerheid veel te groot is voor stevige beweringen. Maar we horen vooral ook allerlei deskundigen komen met redelijk onderbouwde berichten dat de zaak nog aanzienlijk sneller verkeerd gaat dat veelal wordt aangenomen. Vandaar dat ik denk dat de noodzaak van 80 tot 90 procent terugdringing – of beter gezegd: alles beneden de 100 procent – nog aan de voorzichtige kant is.
De stroom van dat type berichten houdt aan. Zo zegt George Monbiot dat de voorspelling van het IPPC dat de zeespiegel 59 cm kan stijgen in deze eeuw, wel eens veel te voorzichtig kan zijn. Hij verwijst naar een rapport van James Hansen van NASA. Poolijs, zo geeft hij aan, smelt niet op een regelmatige trage wijze: boven een bepalde drempel van verwarmning kan het razendsnel gaan. "Toen de temperatuur 3,5 miljoen jaar geleden 2-3 graden steeg, ging de zeespiegel geen 59 cm omhoog maar 25 meter." Een catastrofale afsmelting en zeespiegelstijging die dichtbevolkte gebieden doet wegspoelen en zelf weer tot snellere temperatuurstijging leidt, kan bepaald niet worden uitgesloten.
Monbiot wijst ook op het antwoord dat noodzakelijk is – en vrijwel ontbreekt. Volgens een bron die hij gesproken heeft "zegt dat de Britse regering weet dat de Britse regering best weet dat haar doelstelling – 60 procent reductie tegen 2050 – te weinig en te laat is; maar dat de regering om één reden niet verder gaat: ze is bang de steun van de CBI, de Confederatie van Britse Industrie, kwijt te raken." De CBI is de Britse versie van het VNO-NCW. Het wijst in de richting van wat ik ook heb betoogd: kapitaalsmacht blokkeert noodzakelijke ingrepen.
Ook andere berichten geven aan dat klimaatsverandering wel eens ernstiger kan worden en sneller kan toeslaan dan veel wordt aangenomen. Brett Clark en John Bellamy Foster vroegen zich in het linkse internet-magazine MR Review op 17 februari van dit jaar af: "Is het nieuwe VN-rapport over wereldwijde oipwarming te conservatief?" Ook zij verwijzen naar het werk van Hansen. Maar ook naar Richard A.Kerr , die in 2006 het blad Science uitlegde dat het afsmelten van ijskappen in Antarctica en Groenland de laatste tien jaar steeds sneller gaat.
Af en toe hoor je zeggen dat het klimaat misschien op sommige plaatsen welicht warmer wordt, maar niet overal: op Antarctica groeien immers de ijskappen. Kerr zegt dus iets anders, en ook elders vang ik andere berichten op: "Wetenschapsmensen slaan alarm over Smeltende Antarctische IJskappen" aldus The Independent in februari.
Zo kan ik doorgaan met het noemen van toch wel erg zorgwekkende berichten. "Broeikasgassen bereiken nieuwe hoogte, toename gaat steeds sneller", meldde Reuters in februari. Onderzoek van Kim Holmen, onderzoeksdirecteur van het Noorse Poolinstituut, vormt de basis voor deze uitspraak. En The Times berichtte zeer recent, 23 oktober: "Nieuw CO2-bewijs betekent dat klimaatsvoorpellingen ‘te optimistisch’ zijn".
Een heel dramatisch beeld geeft de website planetextinction.com, gevonden via het artikel "Wereldwijde Opwarming Wordt Ernstig Onderschat", op Countercurrents.org. De wel erg panisch, schrille, om niet te zeggen oververhitte toon van de argumentatie zal menigeen afschrikken. Maar daarmee is de onderbouwing niet onderuitgehaald.
Nee, klimaatwetenschapper ben ik niet. Maar ik hou het erop dat er alle reden is voor groot alarm en acute, drastische – revolutionaire – maatregelen. Anders houden we het absoluut niet droog en leefbaar op deze planeet.
(1). Een reactie op mijn vorige klimaatartikel die Jesse, gewaardeerd bezoeker en commentaargever alhier, gaf, komt naar mijn idee in de buurt van precies deze verwarring.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten