Noordwijk en elders: vredesactivisten op straat

Donderdag 25 oktober zette de campagne die een aantal linkse organisaties en vredesgroepen tegen verlenging van de oorlogsmissie in Afghanistan een stap vooruit. Afgelopen weken waren actievoerders vooral in de weer met het verspreiden van de gratis krant "Geen verlenging missie Uruzgan". Daarnaast vonden her en der openbare bijeenkomsten over Afghanistan en de Nederlandse rol daar plaats.

Op 25 oktober gingen vredesactivisten, op bescheiden schaal maar toch met flink wat landelijke aandacht, de straat op tegen de oorlog. Dat deden mensen in de vorm van fakkelwakes in diverse plaatsen. Op 19 oktober deden 20 tot 30 mensen iets soortgelijks al in Eindhoven. Zelf nam ik op 25 oktober deel aan een wake in Breda, waaraan pakweg 20 mensen deelnamen, vooral plaatselijke (en heel vriendelijke) SP-ers.

Maar de meeste aandacht trok het protest van ruim boven de in de media doorgaans genoemde honderd actievoerders in Noordwijk. Daar waren de NAVO-ministers bijeen om troepen bij mekaar te sprokkelen om naar Afghanistan te sturen. Vanuit Socialistische Partij, GroenLinks, Platform tegen de Nieuwe Oorlog en Stop de Oorlog was er een bundeling van krachten gevormd die onder de naam 'comité Troepen Terug uit Afghanistan' de manifestatie opgezet hadden. Een beknopt verslag met mooie foto's en verwijzingen naar andere reportages vind je op het weblog van de Internationale Socialisten.

We kwamen bijeen op een plein buiten het gezichtsveld van de plaats daar de NAVO-ministers vergaderden, in het door hordes van ME-busjes volgestouwde Noordwijk. Daar werd de actie getolereerd, daarbuiten mocht op actiegebied niets. Zo wordt de instantie die de democratische waarden verdedigt in Afghanistan, een beetje gevrijwaard van democratische druk alhier. Democratie moet niet al te dicht bij komen, nietwaar?

Op de manifestatie luisterden we naar toespraken. SP-kamerlid Sadet Karabulut sprak. Zij wees onder meer op de snel oplopende kosten, inmiddels al 1,2 miljard euro. En ze zei: "Dit is een heilloze weg, daarom moet de missie niet verlengd worden." De toespraak van GroenLinks-kamerlid was een stuk minder stevig, en vroeg in feite om verlenging in afgeslankte en gehumaniseerde vorm, al koos ze andere woorden.

Snoeihard was Bart Griffioen, van Stop de Oorlog en de Internationale Socialisten: "De NAVO is nu ook Noordwijk binnengevallen", zei hij. "Met mijnenvegers voor de kust en houwitsers op het strand." Nadat hij op de misdaden wees die ook door Nederland gepleegd worden, sloot hij af met een oproep dat de troepen terug moesten, "liever vandaag dan morgen." Daarna volgde een spreker van het Platform tegen de Nieuwe Oorlog, plus – opvallend en positief – iemand namens een groep PvdA-ers die tegen verlenging zijn en hun partijleider Bos opriepen naar dit soort geluid te luisteren.

Een aantal van ons hadden zich als gevangenen in Guantanamo Bay verkleed, en beeldden daarmee de kwaadaardigheid van de 'oorlog tegen terrorisme' uit. Aan het eind werd een luchtalarm plus oorlogsgeluid afgespeeld, waarop demonstranten voor dood gingen liggen om des te indringender stil te staan bij alle slachtoffers die de oorlog maakt. Ook het Rebel Clowns Army had drie van haar soldaten gestuurd en presenteerden een geheim wapen aan een politieman, op het podium nog wel.

Helaas vond de presentaror het nodig een beetje neerbuigend over de clowns te doen. Hij noemde ze "misschien wat naïef". Alsof dat niet het stempel is dat we als vredesactivisten, alternatievelingen en dissidenten altijd en overal opgeplakt krijgen. Linkse mensen moeten elkaar niet vanaf het podium van een manifestatie dit soort etiketten opplakken, vind ik. Zeker niet als degene die ze opgeplakt krijgt er geen weerwoord op kan geven.

Later probeerden de clowns hun actie stapje voor stapje, onder begeleiding van pers en camera’s, op de weg die van het plein af leidde, voort te zetten. Dat eindigde helaas met hun arrestatie, in de bekende botte kramp waarin de autoriteiten rond dit soort topconferenties plegen te schieten. Eén van de clowns heeft inmiddels op Indymedia verslag van hun missie gedaan.

Geringschatting in media

Ik vond de manifestatie een mooie en goede actie en was bllij dat ik erbij was. Minder blij werd ik van sommige reacties in de media. Positief was zeer zeker dat er vrij veel, en vrij uitvoerig, over bericht werd. Maar de toon was er één van geringschatting.

Het Brabants Dagblad had als kop gekozen: "Klapstuk valt in het water". Het stuk was niet onaardig, maar in de de opening zat het venijn. De NAVO-top in Noordwijk was: "Dé kans om, in het bijzijn van 26 defensieministers, de Nederlandse regering te overtuigen van de zinloosheid van de oorlog in Afghhanistan. Maar in plaats van duizenden actievoerders stonden er gistermniddag nog geen honderd op het ijskoude Vuurtorenplein in Noordwijk." Net alsof actievoerders allemaal zelf gerekend hadden op een heel veel groter aantal...

Ook de NRC liet zich van haar neerbuigende kant zien. "Onzichtbaar protest tegen NAVO-top" heette het stuk. Erboven stond, net als boven het stuk in het Brabants Dagblad, gelukkig een mooie foto waar de zichtbaarheid van afspatte. Het artikel liet mensen van de organisatie, waaronder Bart Griffioen, ruim aan het woord.

Maar het toontje was kleinerend. De demonstranten "vormen geen doorsnee van de Nederlandse bevolking", stelde de krant vast. "Het is de harde kern van de vredesbeweging en activistisch Nederland." Het zal wel, al vond ik zelfs het spectrum van die harde activistische kern nogal incompleet vertegenwoordigd. Afgezien van de Rebel Clowns was er van autonome/ anarchistische deelname bijvoorbeeld weinig tot niets te bespeuren, en dat is niet gezond. Maar dit terzijde.

Zelfs het NRC- bericht citeerde ook Bart Griffioen, die naar opiniepeilingen verwees. "Zo vindt slechts een kwart van deelnemers aan hetb grootschalige 21-minutenonderzoek dat de Nederlandse missie in Afghanistan moet worden verlengd", schrijft de krant. In die zin vormden de mensen van de "harde kern van activistisch Nederland" wel degelijk een doorsnee van de bevolking, maar die conclusie omzeit het artikel behendig, door de verwijzing naar dit opiniecijfer pas een heel eind verderop te plaatsen, losgekoppeld van de praat over harde kern en zo.

Welhaast klassiek is het, bijna van leedvermaak doortrokken, gezeur over de lage opkomst: "in de praktijk stelt het protest van de Nederlandse bevolking tegen de missie weinig voor. Trok de invasie van Irak in 2003 nog vele tienduizenden demonstranten in Amsterdam, Afghanistan trekt in Noordwijk slechts honderd demonstranten." Rare vergelijking.

In de eerste plaats demonstreert het een stuk eenvoudiger in een goed bereikbare grote stad als Amsterdam; in de tweede plaats is het een stuk makkelijker om grotere aantallen mensen op de been te krijgen op een zaterdag dan op een doordeweekse dag. In de derde plaats is er een veel groter gevoel van urgentie als er een grote aanvalsoorlog op het punt staat te beginnen, zoals in februari 2003 rond Irak. In de vierde plaats begon ook het protest tegen de Irak-oorlog ook niet met vele tienduizenden mensen.

De eerste keer dat we daartegen betoogden was op Prinsjesdag 2002, toen we in een demonstratieve optocht optrokken naar de actie die platform Keer Het Tij had opgezet tegen het rechtse kabinet. Aantal deelnemers aan die optocht: honderd, denk ik, eerder nog iets minder.

Grootschalige protesten hebben doorgaans een kleinschalige aanloop. En precies daarin zitten we nu: in een, wellicht langdurige, aanloop van kleinschaliger acties naar hopelijk grootschalig verzet tegen de oorlog die de NAVO in Afghanistan voert.