Voor Irak valt een vergelijkbare uiteenzetting te geven als voor Afghanistan: al zijn de hoofdstromingen binnen het Iraakse verzet niet zo naargeestig als de Taliban. De Amerikaanse bezetting mislukt zienderogen. De krachten die deze bezetting dwarsbomen slagen er ook in om tot een zekere eenheid te komen, en dat is hoopgevend.
Zo vormden zes guerrillagroeperingen vorige maand een gezamenlijke politieke organisatie. Ze pleiten voor voortdurende strijd tegen de bezetters en noemen alle wetgeving van de met de bezetting samenwerkende regering niet legitiem en niet van kracht. Ook spreken ze zich uit tegen de overheersing van Irak door een op religieuze basis gebouwd "enkel element". De stap naar eenheid die blijkt uit de vorming van deze koepel van groeperingen die tegelijk afstand nemen van Al Qaeda-in-Irak en van het streven naar sektarische overheersing vanuit één godsdienstige groepering, is positief.
Minder positief is dat een belangrijke guerrillagroep, de 1920 Brigades, buiten de koepel bleef, evenals trouwens de beweging van de nationalistische Sjiitische aanvoerder Moqtada al-Sadr. Een werkelijk brede eenheid tegenover de Amerikaanse bezetting is er nog lang niet. En juist het gebrek aan eenheid geeft de VS ruimte om eindeloos bondgenootschappen te smeden met de ene stroming of groepering tegen de andere. In combinatie met gericht grof geweld in previncies waar het verzet het sterkste is, geeft dit de bezetting extra speelruimte. Dat het de VS uiteindelijk niet zal lukken om Irak te overheersen, verandert daarmee overigens niet.
Wel kan de VS haar oorlog zo onnodig langer rekken. Er zijn tekenen dat de 'surge', het offensief van de extra 30.000 troepen die de VS eerder dit jaar naar Irak stuurde, enig effect heeft. Het aantal doden aan Amerikaanse kant was in oktober veel lager dan eerder dit jaar, 39 in oktober. Dat aantal daalt al sinds juni. Er zijn nu soms zelfs een paar dagen achtereen dat er geen enkele Amerikaanse soldaat sneuvelt, en dat is anders geweest. Het aantal burgerslachtoffers onder de Irakezen is ook gedaald.: 800 in oktober. In januari was het nog 2800.
Maar hoe diepgaand deze trend is, is onduidelijk. De 800 in oktober waren er alweer meer dan in september. Voor de daling van het geweld worden ook meerdere oorzaken aangedragen. De ectra soldaten zullen iets uitmaken – maar die extra 30.000 gaan waarschijnlijk binnen afzienbare tijd weer weg. Alle kans dat de positie van de bezettingsmacht dan weer verslechtert.
Intussen lijken Amerikaanse militairen er wel in geslaagd enige rust aan de opstandige provincie Anbar op te leggen. Maar dat komt vooral door de gelegenheidscoalitie die Amerikaanse commandanten wisten te sluiten met gewapende groepen in die provincie. De VS wilde Al Qaeda-in-Irak uitschakelen. Veel stammen en groeperingen willen dat ook, ze zijn de extreem-gewelddadige methoden die deze groepering tegen Iraakse burgers inzet, meer dan beu.
Dit beperkte parallelle belang leidt tot beperkte samenwerking. Bovendien hopen ze via samenwerking met de VS wellicht meer gewicht in de schaal te leggen, om Soennietisch tegenwicht tegenover de Sjiitische macht in en om de Iraakse regering te geven. Naarmate het lukt Al Qaeda uit te schakelen zou echter de tegenstelling tussen Amerikaanse bezettingsmacht en plaatselijke groeperingen die allereerst hun eigen machtsposities opeisen en ambities hebben die bepaald niet die van simpele collaborateurs zijn, wel eens op kunnen leven. Intussen woedt het geweld dat in Anbar afnam, in andere provincies hevig voort.
Nog een andere reden zou wel eens weinig met de Amerikaanse 'surge' te maken kunnen hebben. In Bagdad is het geweld gedaald, simpelweg omdat Sjjitische machten er in geslaagd zijn grote aantallen Soennieten te verdrijven uit de stad. Dat is althans wat Phillip Carter oppert in Slate. Waar geen Soennieten meer wonen, hoeven Sjiitische doodseskaders ze ook niet meer te terroriseren. En waar geen soennieten meer wonen, kunnen soennieten ook niet meer de netwerken vormen van waaruit veelal Soennietische gewapende groepen opereren.
De daling van het geweld komt – als deze redenering houdt snijdt – dus door het succes van eerdere rondes van geweld. Het bewijst geen succesvolle bezetting, maar succesvolle terreur die zijn voltooiing in Bagdad blijkbaar nadert. Etnische zuiveringen houden op als er niets meer te zuiveren valt, en dat geldt ook voor zuivering langs lijnen van religieuze gemeenschap, zoals in Irak.
Dit type geweld is trouwens door de wijze waarop de Amerikaanse bezettingsmacht opereert in een eerdere fase juist aangejaagd. Het was de VS die dan weer Sjiitische partijen, dan weer Soennietische organisaties als partner voor haar politiek in Irak koos. Dat droeg aan de gewelddadige rivaliteit zeer bij. Maar een bezetter die het van dit soort mechanismes moet hebben, is extra kwetsbaar zodra in het verzet de krqachten tot eenwording groeien, vooral over de grenzen tussen religieuze gemeenschappen heen. Daarvan is helaas in Irak nog veel te weinig sprake.
Maar zowel in Afghanistan als in Irak is de positie voor de Westerse invasiemachten op den duur onhoudbaar. In beide landen is het verzet te sterk om te worden verslagen, en op de lange duur sloopt dat de bezetting. In beide landen wordt het verzet echter ook gedomineerd door krachten die nationale bevrijding in een zeer beperkte zin voorstaan, zonder die te combineren met sociale en democratische bevrijding. In beide landen zien we vormen van islamistische politiek, in Irak naast seculiere nationalisten. Hun komende overwinning, en de nederlaag die ze daarmee de VS en de NAVO-staten toebrengen, is allebei welkom. Maar een verdergaande bevrijding biedt dit op zich nog allerminst.
4 opmerkingen:
meschien dat er ook minder militairen en burgers omkomen omdat de amerikanen en britten liever niet meer rond rijden en het liefst buiten de steden blijven.
zie ook het artikel hier over in de
socialist worker
of het artikel in de
Sunday Telegraph
daarnaast wil ik ook nog even melden dat icasualties.org (die het aantal doden militairen van de us en bondgenoten bij houd) meld dat er sinds de "surge" gemiddeld 2,95 militairen per dag omkomen, het gemiddeld van de hele oorlog is 2,46.
daarnaast was alleen de inval bloediger, toen vielen er gemiddeld 4,02 doden per dag.
Dat gemiddelde van de surge, dat gaat over de periode dat dat begon, neem ik aan. De cijfers die ik vond gaan over de laatste maanden. En die geven wel degelijk een flinke daling aan. 39 in oktober is gemiddeld pakweg 1,2 of 1,3 per dag. Dat is een tijd niet zo laag geweest, geloof ik.
Minder rondrijden van Amerikaanse militairen zal ongetwijfeld het aantal slachtoffers aan Amerikaanse zijde drukken. Maar dat verklaart dan weer niet het flink gedaalde aantal burgerslachtoffers. Die worden namelijk lang niet voornamelijk bij rondrijdende Amerikaanse soldaten toegebracht.
Overigens: ik denk dat dit allemaal tijdelijk is. De extra troepen gaan terug, het verzet heroriënteert zich. Een Amerikaanse overwinning blijft totaal onwaarschijnlijk. Maar van een onmiddellijke totale ineenstorting van de bezetting is bepaald geen sprake, en dat tempert het optimisme aanzienlijk, als we tenminste wishful thinnking willen vermijden.
het gemiddelde is over de gehele surge.
icasualties houd dat elke dag bij.
maar de laatste maand was er inderdaad een opvallende daling.
echter laten de eerste dagen van november nu weer zien dat er mee doden vallen dan in oktober.
echter zullen bij aanslagen op de amerikanen ook Iraakse burgers omkomen, en aangeizne de amerikanen niet rond rijden zijn er minder aanslagen op hun, dus ook minder burger slachtoffers.
Een reactie posten