Hoop in Midden-Oosten en daaromtrent: 1. Afghanistan

Het Midden-Oosten en Zuidwest-Azië vormen een regio vol van oorlog en ontwrichting. Maar tegelijk gloort er hoop, hoe verwrongen en vol van verschrikking sommige hoopvolle ontwikkelingen ook zijn. Dat verwrongene geldt vooral in Afghanistan en Irak. In Egypte en Dubai echter zijn ontwikkelingen gaande waar de hoop helderder tegenover de verschrikking staat, in plaats van er vooral verregaand mee verweven te zijn.

Afghanistan

Zo is er de komende mislukking van de Westerse bezetting van Afghanistan. Zowel de Japanse als de Portugese regering bouwen hun bijdrage verregaand af. Japan trekt de twee oorlogsschepen terug uit de Indische Oceaan. De schepen speelden een rol in de bevoorrading van de Westerse coalitie die in Afghanistan vecht. Portugal trekt bijna al haar militairen uit Afghanistan terug: van de 162 soldaten blijven er 15 achter, plus een transportvliegtuig.

Intussen hebben 1000 à 1500 NAVO-soldaten - waaronder ook Nederlandse troepen – een grote aanval op de Taliban gelanceerd in Uruzgan. Al snel kwamen er berichten dat het best lekker ging: de Taliban bood weinig weerstand, de bevolking maakte zich netjes en op verzoek uit de voeten. Heel geruststellend allemaal voor de NAVO – totdat je bedenkt hoe guerrilla werkt: als de bezetter zij n troepen concentreert, dan maakt een guerrillagroep zich uit de voeten. Die slaat dan later toe, op plaatsen waar de tegenstander weinig troepen heeft. De Taliban zou wel gek zijn als ze zich tot een groot gevecht met een daartoe bijeengebrachte overmacht zou laten verleiden.

Hoe weinig de soepele NAVO opmars in Uruzgan zegt over de krachtsverhoudingen tussen Taliban en NAVO bleek uit berichtgeving over de strijd in de provincie Kandahar. Al Jaheera meldde op 31 oktober dat de Taliban naar eigen zeggen driekwart van de waardevolle grond rond Kandahar in handen hebben. NAVO-bombardementen zouden vele slachtoffers gekost hebben. Volgens Al Jazeera is het voor het eerst dat Taliban greep hebben op dit gebied. Wat de NAVO in de ene provincie wint, raakt ze even zo makkelijk in de andere provincie kennelijk weer kwijt. En een VN-functionaris verantwoordelijk voor strijd tegen terrorisme stelt vast: "Ook de Taliban hebben de afgelopen tijd aan kracht gewonnen" - en roept tegelijk op dat alles op alles moet worden gezet om die Taliban van een overwinning af te houden. Een Westerse nederlaag in Afghanistan moet koste wat kost worden voorkomen.

Maar precies zo’n Westerse nederlaag nadert –zij het niet met rasse schreden. Bovenstaande berichten – en ik zou ze naar believen kunnen uitbreiden tot een lange, lange reeks – duiden op een guerrilla-oorlog waarin de NAVO- en andere buitenlandse troepen vroeg of laat het onderspit zullen delven. De bezetting van Afghanistan zal mislukken, en verdient ook om te mislukken. Degenen die vechten tegen de bezetting die de NAVO uitoefenen staan in hun recht, of ze nu van de Taliban zijn of niet. Die bezetting is een klassieke koloniale operatie, waarin als wederopbouw verpakte bouw van anderhalf schooltje en een waterput PR zijn om de Afghaanse bevolking voor de bezetters te winnen. Wie zich niet laat paaien wordt gebombardeerd en van verre beschoten, net als de ongelukkigen die wonen in dorpen waar de NAVO Taliban-strijders vermoedt.

De Westerse nederlaag is een voorbeeld van een hoopvolle, maar tegelijk van verschrikking doortrokken ontwikkeling. Ja, de gewapende strijd tegen de NAVO, ook tegen de Nederlandse troepen, is terecht en verdient te winnen. Tussen bezettingsmacht en de strijd daartegen past geen neutraliteit, wie dat verzet ook aanvoert of domineert. In het geval van Afghanistan is het vooral de Taliban die een gewapende hoofdrol speelt.

Maar voorzichtigheid is geboden. Het feit dat NAVO/woordvoerders bij elke vijftig gerapporteerde doden meldt dat het Taliban/ strijders zijn, betekent nog niet dat dit ook echt zo is. In de Vietnam/oorlog meldden Amerikaanse legerwoordvoerders bij de dagelijkse 'bodycount' ook steevast dat het om 'Vietcong' en 'Noordvietnamese soldaten' ging. Ongecontroleerde, en niet bij voorbaat geloofwaardige, mededelingen, zacht gezegd. Nu is het niet anders. Stellig zitten er tussen de dode 'Taliban' andere mensen die de wapens hebben opgenomen, en ook mensen die toevallig op de fatale plek waren toen het NAVO-bommen ging regenen.

Toch is wel duidelijk dat veel gewapende strijd geleid wordt door de Taliban. De methoden die deze beweging hanteert gaan veel een veel verder dan ‘gewone’ guerrillastrijd met haar hinderlagen en kleinschalige gevechten in de bergen. Zelfmoordaanslagen, waarbij naast soldaten ook veel burgers doelwit zijn, en grove intimidatie, tot moord aan toe, van mensen die weigeren met de Taliban samen te werken, vormen een fors en weerzinwekkend deel van het Taliban-repertoire. Een Taliban die de macht in Afghanistan herovert via de nederlaag van de NAVO is geen vrolijk vooruitzicht.

Toch is dat geen reden om de NAVO-interventie ook maar een minuut te tolereren. In de eerste plaats: Westerse machten hebben geen enkel recht om Afghanistan wat voor soort van regering ook op te leggen, of wat voor soort regering dan ook te blokkeren. Dat is aan de Afghanen. In de tweede plaats: hoe langer de NAVO blijft, hoe langer de wrede oorlog voortduurt, hoe groter de verbittering onder de bevolking, en hoe geloofwaardiger de Taliban zich kan profileren als verzetsstrijders. Bovendien zal de verbittering die voortgaande bezetting meebrengt juist de hardhandigste en hardvochtigste elementen uit het gewapend verzet – de Taliban, en daarbinnen de grimmigste delen - naar voren doen komen.

Er is van iets vergelijkbaars een voorbeeld. Langdurige Amerikaanse bombardementen in Cambodja vooral tussen 1969 en 1973, kostten niet alleen honderdduizenden mensen het leven. Ze droegen ook bij tot de woede en verbittering die het Cambodjaanse gewapend verzet van een kleine groep deed uitgroeien tot een sterke grote beweging.

Hoe groter die van kilometers hoog opgewekte haat werd, hoe meer binnen het verzet de meest haatdragende stroming, de allerhardste stalinisten, de overhand kregen – de groep rond Pol Pot. Vele honderdduizenden, mogelijk tussen de één en twee miljoen, Cambodjanen hebben de, mede door Westers ingrijpen aangejaagde, overwinning van de Rode Khmer, van déze door luchtterreur tot extreme gewelddadigheid opgezweepte Rode Khmer niet overleefd.

Hoogtechnologische hypermoderne oorlogvoering loslaten om een nog goeddeels agrarisch land de toekomst in te bombarderen bleek een recept voor catastrofes. Iets dergelijks geldt vandaag in Afghanistan ook. De oplossing ligt in het stopzetten van de Westerse interventie, terugtrekking van de NAVO-troepen – zelfs als dit de weg vrij maakt voor een overwinning van de Taliban. Het mislukken van de NAVO-politiek stemt hoopvol – maar het perspectief van zo’n Taliban-zege doortrekt die hoop wel met het besef van voortdurende verschrikking.