Irak: bloedige chaos, met dank aan bezetters

Amerikaanse militairen brachten in Ramadi zes mensen om het leven, waaronder vijf meisjes. Eén van de meisjes was een baby. Op nieuws.nl lezen we: "De gevechten begonnen toen een legerpatrouille in de provinciehoofdstad Ramadi een bermbom ontdekte en twee mannen het huis invluchtten, die zich daarna opstelden op het dak. Terwijl de militairen de bom onschadelijk maakten, openden de mannen vanaf het dak het vuur op de soldaten, die terugschoten met machinegeweren en tanks, aldus het leger. Toen de militairen na afloop het huis doorzochten, troffen ze de zes lichamen aan van een man en vijf meisjes."

Enkele opmerkingen hierbij. Als je vanaf een dak beschoten wordt door twee mannen, is het dan gebruikelijk om niet alleen richting dak te schieten, maar het hele huis onder vuur te nemen met tanks en mitrailleurs? Kennelijk is dat wat er gebeurde, anders zouden de zes mensen niet zijn doodgeschoten. Of is het bericht van de twee mannen op het dak een gelegenheidsargument, bedoeld om een moordpartij op zes mensen te camoufleren als betreurenswaardige sterfgevallen van mensen die in de vuurlinie zijn beland? In beide gevallen is hier sprake van een oorlogsmisdaad, in beide gevallen is kennelijk geen serieuze poging gedaan om burgerslachtoffers te vermijden.

Maar dat is niet alles. Een veel fundamentelere vraag: wat doen die Amerikaanse soldaten daar?! Wat proberen ze te bereiken? Niemand die daar een overtuigend antwoord op levert. Juan Cole vraagt zich af: "Op welk moment zullen de mensen in Ramadi 's morgens opstaan en zeggen: 'We zijn van mening veranderd. We houden van de nieuwe regering van Sjiitische ayatollahs en Koerdische krijgsheren. We zijn blij dat we Westerse bezettingstroepen mogen ontvangen op onze bodem. Het kan ons niet schelen dat die troepen bondgenoten zijn van de Israelische militairen, die dagelijks onze broeders en zusters in Gaza bombarderen en hen doden en eronder houden. We nemen de moeite niet meer om bermbommen te plaatsen, en we leggen onze sluipschuttersgeweren weg.' (...)

Het gaat niet gebeuren. In de herfst van 2004 dacht 14 procent van de Soennitische Arabieren (in Irak, rooieravotr) dat het lkegitiem was om Amerikaans personeel aan te vallen in Irak. Nu denkt meer dan 70 procent dat. Gaat dat niet naar de 100 procent? Hoe gaat het helpen om de mensen in Ramadi min of meer in een kooi op te sluiten, met name als dit opgevat wordt als iets dat gedaan wordt ten gunste van de Opperste Raad van de Islamitische Revolutie (gesticht door ayatollah Khomeini in Iran) en de Koerdische Peshmerga's? (...)

Wat is de militaire missie? Ik kan geen praktische missie zien. En als er geen militaire taak is die redelijkerwijs kan worden volbracht binnen een bepaalde tijd, dan is het een vorm van moord om Amerikaanse troepen in Al-Anbar (de provincie waarvan Ramadi hoofdstad is, rooieravotr) te houden. Omdat je weet dat, elke keer als ze op patrouille gaan worden er elke week een paar opgeblazen of doodgeschoten. Daar kun je van op aan. Elke week. Alsmaar. Het is monsterlijk om hen te dwingen Russische Roulette te spelen elke dag, tenzij er een duidelijke missie is die daardoor volbracht zou kunnen worden. Die is er niet." En al was die er wel - zo voeg ik er graag aan toe - dan zou dat een onrechtmatige en onrechtvaardige missie zijn, van een bezettingsleger dat daar na een aanvalsoorlog in binnengedrongen en gebleven.

Inmiddels groeit zelfs onder Amerikaanse militairen het inzicht dat de bezetting van tenminste de provincie Al-Anbar - waar het verzet enorm krachtig is - een uitzichtsloze zaak is. De Washington Post schreef op 28 november over een rapport vanuit het Amerikaanse Korps Mariniers van afgelopen nazomer. Daarin staat de erkenning dat Amerikaanse troepen en hun Iraakse helpers "niet langer bij machte zijn de opstand in Al-Anbar militair te verslaan". De krant meldt ook het aantal dode Amerikaanse militairen in die provincie sinds 1 september: 90. En ABC News meldde op dezelfde dag dat het Pentagon overweegt de Amerikaanse militairen uit die provincie terug te trekken.

En hoe staat het elders, slagen de bezetters daar wel in het brengen van 'stabiliteit'? Een stukje op de site van de Volkskrant maakt veel duidelijk. De ontmoeting tussen president Bush en de Iraakse premier Maliki spreekt bijvoorbeeld boekdelen. Die vond plaats in Amman, de hoofdstad van Jordanië. Kennelijk is, zoals ik al ergens gesuggereerd zag, de veiligheid, zelfs in de Green Zone waar de Amerikaanse autoriteiten en de Iraakse regering zetelen in wat feitelijk een enorme belegerde versting is, niet te garanderen. Intussen komen er van de Grote Leiders in Washington klachten dat de premier de zaak niet meer in de hand heeft. Stephen Hadley, nationale veiligheidsadviseur van Bush, betwijfelt om Maliki wel in staat is "om zijn goede intenties om te zetten in actie"... Intussen is de beweging van de sjiitische leider Moqtada al-sadr, met zijn invloedrijke Mahdi militie, uit protest tegen de ontmoeting tussen Bush enMaliki, uit de regering gestapt. Sadr noemt de ontmoeting "een provocatie van het Iraakse volk".

Intussen wordt vrijwel overal in Irak de bloedige chaos groter. Amerikaanse media beginnen nu openlijk te spreken over 'burgeroorlog'- niet als iets wat dreigt maar als iets dat al gaande is. Dit geluid is bijvoorbeeld nu via de invloedrijke omroepmaatschappij NBC te vernemen. Daarmee vervalt de zoveelste smoes voor het Witte Huis om de oorlog in Irak voort te zetten. Immers, de troepen moesten blijven om een burgeroorlog te voorkomen.

Hoe vreselijk die burgeroorlog is, vertelt Patrick Cockburn, één van de betere verslaggevers in Irak. Hij schetst het moorden over en weer, de diepe kloven tussen religieuze groeperingen. Heel aangrijpend is het volgende: "Iraakse vrienden plachten mij te verzekeren dat er geen burgeroorlog zou komen omdat zoveel Sjiieten met Soennieten getrouwd waren en andersom. Deze families worden nu door hun families gedwongen te scheiden. 'Ik hou van mijn echtgenoot, maar mijn familie dwong me van hem te scheiden omdat wij Sjiiten zijn en hij Soenniet', zegt Biba Sami, de moeder van vier, tegen een VN-functionaris. 'Mijn familie zegt dat zij (de familie van de echtgenoot) opstandelingen zijn en dat samenleven met hem een belediging is voor God.' Lewden van gemengde families zetten een vereniging op om e;lkaar te beschermen, de Unie voor Vrede in Irak geheten. Maar ze werden als snel gedwongen om die te ontbinden toen enkele van de oprichters vermoord werden."

Dat laat zien hoe diepo de haat is - maar ook hoe geforceerd, afgedwongen, tegen de wil van mensen in. Patrick Cockburn geeft ook aan wie vooral schuld heeft aan dit bloedvewrgieten tussen bevolkingsgroepen. "Het werd wel gezegd dat de vreemde bezetting tenminste een burgeroorlog voorkwam,. maar met 1000 Irakezen die elke week gedood worden, faalt de bezetting daar duidelijk in. Integendeel, de bezetting zelf hielp de huidige burgeroorlog uit te lokken. Ik bedoel niet dat iemand in Washington of Londen samenzweerde om Irakezen elkaar naar de keel te laten vliegen. Het was al die tijd al zo dat er in Irak-na-Saddam frictie zou zijn - mogelijkerwijs met geweld als deel ervan - tussen de Sjiitische, Soennietische en Koerdische gemeenschappen. Maar Irakezen werden ook nog eens gedwongen om te besluiten of ze voor of tegen een vreemde indringer waren. De Soennitische gemeenschap zou altijd tegen de bezetting gevochten hebben, de Koerden zouden die verwelkomen en de Sjiitenzouden samenwerken met de VS en Groot-Brittannië voor precies zo lang als het strookte met hun belangen. Patriottisme en het eigenbelang van de eigen gemeenschap gingen samen. Voor 2003 kon een Soenniet wwn Sjiiet zien als een lid van een andere geloofssgemeenschap, maar sinds het begion van de oorlog begon hij hem te zien als een verrader van zijn land."

Daar is veel meer over te zeggen - ik denk dat hij de opstelling van de diverse gemeenschappen nog te statisch beschrijft; de opkomst van Sadr en zijn beweging liet juist zien dat er ook in de Sjiitische gemeenschap al snel diepe weerzin tegen de bezetting was.

Maar dat versterkt alleen maar de conclusie van Cockburn: de burgeroorlog is een gevolg van de invasie en de bezetting. Dat versterkt mijn mening: hoe eerder die bezetting stopt, hoe beter de kansen dat er uit de puinhopen van Irak ooit nog een min of meer functionerende maatschappij kan worden opgebouwd - door de Irakezen zelf.